Augustinus, Sermones, 31, SERMO CCXX. In Natali sanctorum Innocentium, III .
| 1 | [Innocentibus Herodes plus odio profuit quam obsequio profuisset. Innocentes martyrum flores.] Hodie, fratres charissimi, Natalem illorum infantium colimus quos ab Herode crudelissimo rege interfectos esse, Evangelii textus eloquitur. Et ideo cum summa exsultatione gaudeat terra nostra, coelestium militum et tantarum parens fecunda virtutum. Ecce profanus hostis nunquam beatis parvulis tantum prodesse potuisset obsequio, quantum profuit odio. Nam sicut sacratissimum praesentis diei festum manifestat, quantum contra beatos parvulos iniquitas abundavit, tantum in eis gratia benedictionis effulsit. Beata es, o Bethlehem terra Iuda, quae Herodis regis immanitatem in puerorum exstinctione perpessa es, quae sub uno tempore candidatam plebem imbellis infantiae Deo offerre meruisti. Digne tamen Natalem illorum colimus, quos beatius aeternae vitae mundus edidit, quam quos maternorum viscerum partus effudit: siquidem ante vitae perpetuae adepti sunt dignitatem, quam usum praesentis acceperint. Aliorum quidem pretiosa mors martyrum laudem in confessione promeruit: horum in consummatione complacuit; quia incipientis vitae primordiis ipse eis occasus initium gloriae dedit, qui praesentis terminum imposuit. Quos Herodis impietas lactentes matrum uberibus abstraxit, qui iure dicuntur martyrum flores, quos in medio frigore infidelitatis exortos, velut primas erumpentes Ecclesiae gemmas quaedam persecutionis pruina decoxit. Et ideo dignum est interfectis pro Christo infantibus honores impendere; ceremonias, non dolores, sacramentis dare vota, non lacrymas: quia ipse illis fuit causa poenae, qui exstitit et coronae; ipse odii causa, qui praemii. Parante autem Herode parvulis necem, Ioseph per angelum admonetur, ut Christum Dominum nostrum in Aegyptum transferat [Matth. II, 13], Aegyptum idolis plenam. Iam post Iudaeorum persecutionem et ad occidendum Christum profanae plebis assensum, Christus ad Gentes idolis deditas transire dignatur; et Iudaeam relinquens, ignoranti saeculo colendus infertur. |
| 2 | [Iniuriam sustinet maiorem ipse qui infert. Mortis cogitatio cupiditatem coercet. Tunc nulli malo bene, nulli bono male.] Et quia in Scripturis divinis, fratres charissimi, bonos et iustos viros persecutionem malorum semper sustinuisse cognoscimus; si diligenter consideramus, invenimus illos maiora supplicia sustinere qui faciunt. Omnis enim homo qui alium in corpore persequitur, prius ipse in corde persecutionem sustinere cognoscitur. Nam si etiam illi quem persequitur aliquid de substantia sua tulerit, maius sibi ipse dispendium facit; quia nemo habet iniustum lucrum sine iusto damno. Ubi lucrum, ibi et damnum: lucrum in arca, damnum in conscientia. Tollit vestem, et perdit fidem; acquirit pecuniam, et perdit iustitiam. Sed hoc homines ideo faciunt, quia diem novissimum attendere nolunt. Si enim diem mortis suae cogitare iugiter vellent, animum suum ab omni cupiditate et malitia cohiberent. Sed quod modo nolunt salubriter cogitare, necesse habent postea sine ullo remedio sustinere. Veniet enim illis dies novissima, veniet dies iudicii, quando eis nec poenitentiam licebit agere, nec bonis operibus se ab aeterna morte poterunt redimere: quia percutitur etiam hac animadversione peccator, ut moriens obliviscatur sui, qui dum viveret oblitus est Dei. Veniet dies iudicii, quando movebuntur fundamenta montium, et ardebit terra usque ad inferos deorsum: quando coeli ardentes solventur, quando sol obscurabitur, et luna non dabit lumen suum, quando stellae cadent de coelo: quando peccatores et impii mittentur in stagnum ignis, et fumus tormentorum illorum ascendet in saecula saeculorum, ubi erit fletus et stridor dentium. Veniet tempus, fratres charissimi, quando nulli bono erit male, nulli malo erit bene. Veniet, inquam, novissima dies, quando discernentur pii ab impiis, iusti ab iniustis, laudatores Dei a blasphematoribus Dei. Veniet et quando discernentur , ut nulli, sicut dictum est, bono sit male, nulli malo sit bene. |
| 3 | [Sed et nunc melius est bonis quam malis. Malum pati, et malum esse.] Quare ergo modo non sic? Forte et modo sic. Sed quod nunc est in occulto, tunc erit in manifesto. Lege Scripturam divinam, ingredere mecum, si potes, in sanctuarium Dei: forte ibi, si possum, docebo te, imo disce mecum ab eo qui docet me, etiam nunc non esse malis bene, et melius esse bonis quam malis, quamvis nondum venerit bonorum plena felicitas, nondumque venerit malorum poena novissima. Si Legem Dei diligenter attendis, forte intelligis mecum non esse bene malis. Rogo enim te, et quaero abs te, Tibi quare male est? Responsurus es, Egestas angit, premit difficultas, dolor fortasse membrorum, timor ab inimico. Tibi ideo male est, quia pateris mala, et bene est illi, qui est ipsum malum? Multum interest inter malum pati, et malum esse. Tu quod pateris non es; malum enim pateris, sed tu malus non es: ille hoc malum non patitur, et malus est. Noli ergo falli. Non potest fieri ut tibi male sit, qui pateris malum; et illi bene sit, qui est malus. Cum enim malus est, putas quia non patitur malum, cum patitur se ipsum? Tibi male est, quia malum alienum pateris in corpore tuo; et illi bene est, qui malum se ipsum patitur in corde suo? Tibi male est, qui forte malam habes villam; et bene est illi, qui malam habet animam? Esto bonus qui habes bona. |
| 4 | [Divitiae bonae: quibus fiat bene. Bonae natura, sed malis malae.] Bonae sunt divitiae, bonum est aurum, bonum est argentum, bonae familiae, bonae possessiones. Omnia ista bona sunt; sed unde facias bene, non quae te faciant bonum. Habeto bona, quae te faciant bonum. Quae sunt, inquis, ista? Fac iudicium et iustitiam. Bona sunt quae habes, fac iudicium et iustitiam. Esto et tu bonus inter bona tua. Erubesce bonis tuis: esto bonus mansurus inter bona peritura. Erubesce bonis tuis: noli esse malus in eis, ne pereas cum eis. Ita ergo aurum et argentum distribuit hominibus Conditor rerum et administrator Deus, ut ipsum per se natura et genere suo bonum sit; copia vero eius non extollat bonos, nec elidat inopia. Malus autem homo, et cum offertur, excaecatur; et cum aufertur, excruciatur: quia et cum acquiruntur divitiae, falsam laetitiam tribuunt; et cum perduntur, veram tristitiam derelinquunt. |
| 5 | [Divitiae verae et falsae. Cupiditas semper eget.] Discamus amare veras divitias, id est, castitatem et iustitiam, pacem et misericordiam. Istae enim iustae dicuntur divitiae; quia bonis meritis iustisque tribuuntur. Illae verae dicuntur divitiae; quia quisquis eas habuerit, non egebit, dum, iuxta Apostolum, habens victum et vestitum his contentus est [I Tim. VI, 8]. Istas vero terrenas divitias, iniustum est putare divitias, quae non auferunt egestatem. Tanto enim magis quisque ardebit egestate avaritiae, quanto magis eas diligens maiores habuerit. Quomodo ergo sunt divitiae, quibus crescit inopia; quae amatoribus suis quantum fuerint ampliores, non afferunt satietatem, sed inflammant cupiditate divitem? Tu putas quia minus indigeres, si minus haberes. Unde bene quidam dixit, Crescit amor nummi quantum ipsa pecunia crescit; (Iuvenal., Sat. 14, v 139.) cum pecuniae enim incremento rabies cupiditatis augetur. Nam omnes avari vel cupidi velut hydropis morbo aegrotare videntur. Quomodo enim hydropicus, quantum plus bibit, tantum amplius sitit; ita avarus vel cupidus acquirendo non satiatur. |
| 6 | [Conclusio.] Nos vero, fratres, cogitantes peregrinos et hospites esse in hoc saeculo, hoc tantum quod ad victum et vestitum opus est, nobis in itinere vitae istius reservemus, et quantum possumus, in aeternam beatitudinem per eleemosynam pauperum dirigamus: ut cum in die iudicii cupidi et avari pro sterilitate bonorum operum audire meruerint, Discedite a me, maledicti, in ignem aeternum [Matth. XXV, 41]; nos pro bonis operibus audire possimus, Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum quod vobis paratum est ab origine mundi: quia esurivi, et dedistis mihi manducare; sitivi, et dedistis mihi bibere; nudus eram, et operuistis me [Ibid., 34, 36]. Ad istam benedictionem vos Dominus sub sua protectione perducat: cui est honor et gloria in saecula saeculorum. Amen. |