Augustinus, Sermones, 21, SERMO CLXI. De Pascha, III .
| 1 | [Descensus Christi ad inferos effectus.] Digne, fratres charissimi, piis studiis exsultemus in Christo sub praesenti solemnitate, in qua nobis inferorum dives spoliis tertia dies reddita est, celsitudo de profundis, lux de tenebris, vita de mortuis. Ecce quantum pro salute ovium perditarum benigna pii pastoris sollicitudo discurrit. Sub uno eodemque tempore et hominem usque ad paradisum revocare dignatur, et mortem usque ad inferna persequitur, gloriosius captivandam in regno suo, et magnificentius in suis sedibus triumphandam. Ad descensum itaque coelestis Domini profundum inferi panditur, peregrinum sibi lumen inferni nox aeterna miratur. Expavit ergo nox subito non suum mortuum, imo expavit mortem suam. Aderat enim ille, qui dudum per prophetam suum dixerat: O mors, ero mors tua; ero morsus tuus, inferne [Osee XIII, 14]. Et ideo non solum in eo invenire non potuit quod teneret; sed etiam quos antea retinebat, revocari ad superos se nolente conspexit: et quem debitorem suum putabat, exactorem potius experta est; et quem quasi captivum inferni vinculis astringendum esse credebat, quasi liberatorem cum recepta captivitate redire mirata est; ac sic quem descensione hominem iudicaverat, Deum regressione cognovit. |
| 2 | [Sine incarnatione Verbi potuit homo liberari: at non decuit.] Potuerat quidem Dominus noster, fratres charissimi, hostem humani generis sola maiestate prosternere sine incarnationis humilitate, sine certamine passionis: sed homo, qui proprio transgressionis crimine tenebatur obnoxius, qui per culpam suam incurrerat servitutem, non violentia liberandus fuit, sed misericordia redimendus. Et quia Deus aequitas et iustitia est, ipse sibi lex est: et quia homo iudicii et iuris sui ac liberi arbitrii praeditus voluntate; qui voluntarius ruerat, iniustum erat ut erigeretur invitus. Aequius et salubrius fuit, ut qui per superbiam a diabolo persuasus fuerat ad mortem, a Deo per humilitatem sollicitaretur ad vitam. Iusto ergo ordine qui per calliditatem malevoli serpentis, non impulsus, sed seductus fuerat ad perditionem, rursum per sapientiam benevoli Redemptoris non compellitur, sed ducitur ad salutem: ut qui cum sua voluntate corruisse videbatur, cum sua rursus voluntate repararetur; ut esset virtuti ac remunerationi locus. Non ergo eum praeripit per violentiam; sed potius per iustam benevolentiam sollicitat et erudit ad vitam: quia benignitas provocantis etiam meritum desiderat acquiescentis, et dignantissimi medici studium, infirmi requirit assensum. Cuius ineffabilem ad erudiendos nos dignationem etiam praesens Evangelii lectio declaravit. |
| 3 | [Christus de Virgine natus potuit ianuis clausis intrare.] Ait enim, sicut audistis: Cum esset sero die illo, una sabbatorum, venit Iesus ianuis clausis, et stetit in medio discipulorum. Quid mirum, si Dominus ad discipulos glorificatum corpus claustris stupentibus intromisit, qui illaeso materni pudoris signaculo, ianuam mundi huius intravit, cuius ortum natura nescivit. Non dubites, si potentiam exercere videas triumphantem, quem tam stupenda perspicis egisse nascentem. Quid hic respondebunt Iudaei, sepulto Domino discedentes, et signantes lapidem cum custodibus? Quae cum ita sint, quomodo eum repellere potuit obiectus repaguli, quem non coercuerat pondus sepulcri? Imo quomodo eum obserata domus excludere potuit, quem includere mortis porta non potuit? Quid mirum, si substantiam corporis nostri per clausa ostia transmisit, cui etiam penetralia supernorum et solis Angelis familiare secretum patere consuevit? |
| 4 | [In Thoma non dubitantis, sed inquirentis affectus. Eius inquisitio fit universitatis instructio. Cur cicatrices ostenderit Christus.] Cum ergo dixissent alii discipuli, Vidimus Dominum; respondit Thomas, et dixit eis: Nisi videro, inquit, in manibus eius fixuram clavorum, et mittam digitum meum in locum clavorum, et mittam manus meas in latus eius, non credam. Quam bona ignorantia, quae erudivit ignaros, quae instruxit incredulos! quam bona infidelitas, quae saeculorum fidei militavit? Nisi videro, inquit, in manibus eius fixuram clavorum. Vox ista inquirentis est, non negantis. Dum hoc dicit, doceri voluit, confirmari desideravit; et ideo ad eum Dominus ita ait: Infer digitum tuum huc, et vide manus meas; et affer manum tuam, et mitte in latus meum. Dum benignum praebet Veritas ac moderatum responsum, in Apostolo suo non dubitationis vitium, sed sollicitudinis instruxit affectum. Quia ergo illo in tempore tanti mysterii novitas versabatur, merito curiosae perscrutationis non est exclusa sedulitas. Accedit, quod in his Apostoli verbis mundi utilitas agitur: unius interrogatio, universitatis est instructio. Ostendit ergo manus et latus. Necessarium enim erat ut manifestarum praesens expressio cicatricum crucifixi corporis faceret fidem; quia splendor novae lucis pristinam obduxerat veritatem, et cognitionem quodam modo claritas obscuraverat. Visis ergo cicatricibus, respondit Thomas, et dixit: Dominus meus, et Deus meus [Ioan. XX, 19-28]! Novo genere vestigia vulnerum divinitati perhibent testimonium; quia templum erat Dei indumentum corporis vulnerati. Duas hoc loco in Christo mirare substantias. Fixuram perspicit corporis; et Deum praedicat maiestatis. |
| 5 | [Cum iisdem corporibus resurgemus. Ideo mors somno assimilata, et resurrectio grano tritici.] Ubi sunt qui dicunt animas novis, in quibus antea non vixerint, corporibus induendas? Ecce in resurrectionis auctore hoc ipsum video resurrexisse quod cecidit: et ideo mortui dormire dicuntur iuxta prophetam, Numquid qui dormit, non adiiciet ut resurgat [Psal. XL, 9]. Quare mortem somno assimilavit? Quia in uno eodemque homine numquid alter est qui in somno resolvitur, alter vero qui in eiusdem somni stupore ad vigilandi officia suscitatur? Non utique; sed ipsa absque dubio membra evigilasse credenda sunt, quae dormitionis stupore laxata sunt. Ita mors corporis, quod in pulverem confectura susceperit, idem ipsum discussa restituet: nec rude, sed redivivum vas cognatus spiritus recognoscet. Et propterea mysterium resurrectionis etiam de minimis exponens ita Apostolus loquitur, resurrectionem grano tritici comparans: Etenim tu quod seminas, non vivificatur, nisi prius moriatur. Si quando, ut moris est, fruges putribus sulcis agricola fenerante creduntur, numquid aliud est quod sepelitur in semina, aliud quod virescit in germina? Sed singula quaeque corpora non de nihilo; sed de sui origine producuntur, et recentia de veteribus innovantur. Cum autem de resurrectione loqueretur Apostolus, dicens: Quod seminas, non vivificatur, nisi prius moriatur, vides quia mors quod susceperit, hoc refundit? Et unicuique, inquit, seminum proprium corpus [I Cor. XV, 36, 38]: non utique a genere suo alienum, sed naturae suae proprium, et de materiae suae qualitate reparatum. Revocabitur ergo in contubernium pristinum animae et corporis unitas, et nullis unquam saeculis dissocianda germanitas. Nostrum est gratia Auctoris et Redemptoris inniti: ut ad illorum numerum pertinere videamur, de quibus Apostolus dicit: Simul rapiemur obviam Christo in aera et in nubibus, et sic semper cum Domino erimus [I Thess. IV, 16]. Dignum enim esse iudicavit, ut germana corporis animaeque substantia cum Christo simul regnet in coelis, quae Christo servivit in terris. |