Augustinus, Epistolae, 153, 6, 17.
| 1 | Plurimum autem interest quo animo quisque parcat. |
| 2 | Sicut enim est aliquando misericordia puniens, ita et crudelitas parcens. |
| 3 | Nam, ut exempli gratia manifestum aliquid ponam, quis non crudelem verius dixerit eum qui puero pepercerit volenti obstinatissime de serpentibus ludere? |
| 4 | quis autem non misericordem qui talia prohibens, contemptorem verborum etiam verberibus emendaverit? |
| 5 | et ideo non usque ad mortem protendenda est disciplina, ut sit cui prodesse possit. |
| 6 | Quanquam etiam cum homo ab homine occiditur, multum distet utrum fiat nocendi cupiditate, vel iniuste aliquid auferendi, sicut fit ab inimico, sicut a latrone; an ulciscendi vel obediendi ordine, sicut a iudice, sicut a carnifice; an evadendi vel subveniendi necessitate, sicut interimitur latro a viatore, hostis a milite. |
| 7 | Et aliquando qui causa mortis fuit, potius in culpa est, quam ille qui occidit; velut si quisquam decipiat fideiussorem suum, atque ille pro isto supplicium legitimum luat. |
| 8 | Nec tamen omnis qui causa alienae mortis est, reus est. |
| 9 | Quid si enim quisquam stuprum petat, seseque, si non impetraverit, interimat? |
| 10 | quid si filius timens patris pia verbera, praecipitio pereat? |
| 11 | quid si alius homine liberato, vel ne alius liberetur, sibi ipse mortem inferat? |
| 12 | Num propter istas alienarum mortium causas, aut sceleri consentiendum est, aut vindicta peccati, quae non fit nocendi, sed corrigendi studio, etiam paterna tollenda, aut opera misericordiae cohibenda sunt? |
| 13 | Haec cum accidunt, debemus eis humanum dolorem; non propter illa, ne accidant, recte factorum reprimimus voluntatem. |