Augustinus, De musica, 2, CAPUT VI. - Pedes tetrasyllabi.
| 1 | M. Nunc quaternarum syllabarum pedes consequenter atque ordine videamus, et ipse iam dic quem horum primum esse oporteat, addita etiam ratione divisionis eius. |
| 2 | D. Scilicet quatuor brevium, qui dividitur in duas binarum syllabarum partes, aequalium ratione numerorum duo et duo tempora possidentes. |
| 3 | M. Tenes; iam itaque perge ipse, et persequere caetera. |
| 4 | Nihil enim opus esse iam puto te per singula interrogari, cum sit una ratio demendi deinceps breves syllabas, et pro his longas subiiciendi, donec ad omnes longas veniatur; et cum demuntur breves, longaeque subduntur, quas varietates faciant, et quot pedes gignant, considerandi; ea scilicet syllaba principatum ordinis retinente, quae una fuerit inter caeteras vel longa vel brevis: in his enim omnibus iam superius es exercitatus. |
| 5 | Ubi autem duae breves sunt et duae longae, quod in praecedentibus non erat, quas censes principatum habere debere? D. Iam hoc quoque manifestum est de superioribus. |
| 6 | Siquidem magis tenet unitatem brevis syllaba quae unum habet tempus, quam longa quae duo. |
| 7 | Et propterea in omni capite atque principio eum pedem constituimus qui ex brevibus constat. |
| 8 | M. Nihil igitur te impedit, quin omnes istos persequaris pedes audiente ac iudicante me, non interrogante. |
| 9 | D. Faciam si potero: nam primo de quatuor brevibus primi pedis, brevis una detrahenda est, et pro ea longa ponenda in primo loco propter unitatis dignitatem. |
| 10 | Hic autem pes dividitur bis: aut in longam et tres breves; aut in longam et brevem, et duas breves; id est aut in duo et tria; aut in tria, et duo tempora. |
| 11 | Secundo autem loco posita longa facit alium pedem, qui uno modo recte dividitur, in tria scilicet et duo tempora, ut prior pars teneat brevem et longam, posterior duas breves. |
| 12 | Porro tertio loco constituta longa facit eum pedem, qui rursus uno modo rite dividitur; sed ita ut prior pars habeat duo tempora in duabus brevibus syllabis, posterior tria in longa et brevi. |
| 13 | Quartum pedem facit longa ultima, qui duobus modis dividitur, ut ille ubi prima est: nam vel in duas breves, et brevem ac longam; vel in tres breves, et longam partiri eum licet; in duo scilicet, et tria; aut in tria, et duo tempora. |
| 14 | Omnes autem isti quatuor pedes, ubi cum tribus brevibus varie longa collocatur, sesquatorum numerorum ratione partes suas ad se collatas habent. |
| 15 | Sequitur ut de quatuor brevibus duabus detractis, pro his duas longas subiiciamus, videamusque quot formas ac pedes cum breves ac longae binae sint, possint edere. |
| 16 | Primo igitur video duas breves et duas longas esse ponendas, quod a brevibus rectius exordium sit. |
| 17 | Hic autem pes habet duplicem divisionem: aut enim in duo et quatuor, aut in quatuor et duo dividitur tempora; ut aut duae breves priorem partem teneant, et posteriorem duae longae; aut ut priorem duae breves et longa, posteriorem autem longa quae reliqua est. |
| 18 | Fit alius pes, cum duae istae breves quas in capite posueramus, ita ut ordo ipse postulat, in medio fuerint collocatae, et est huius pedis divisio in tria et tria tempora: nam priorem partem occupant longa et brevis, posteriorem brevis et longa. |
| 19 | Cum autem ponuntur in ultimo, nam hoc sequitur, faciunt pedem geminae divisionis, cuius aut prior pars habeat duo tempora in una longa, posterior quatuor in longa et duabus brevibus; aut prior quatuor in duabus longis, posterior in duabus brevibus duo. |
| 20 | Horum autem trium pedum partes, quod ad primum et tertium attinet, complicatorum numerorum ratione sibi comparantur; medius aequales eas habet. |
| 21 | Iam deinceps istae duae breves quae coniunctae ponebantur, disiunctae ponendae sunt: quarum minima disiunctio est, a qua etiam incipiendum, ut unam syllabam longam inter se habeant; maxima, ut duas. |
| 22 | Sed cum una est inter eas, duobus modis fit, et duo pedes gignuntur. |
| 23 | Prior autem est horum modorum, ut in capite brevis sit, deinde longa; inde brevis, et longa quae reliqua est. |
| 24 | Alter modus est, ut in secundo et in ultimo sint breves, in primo et tertio loco longae: ita erit longa et brevis, et longa et brevis. |
| 25 | Maxima vero illa disiunctio est, cum duae longae in medio sunt, brevium autem una in primo, altera in extremo loco. |
| 26 | Et dividuntur ii tres pedes, in quibus breves disiunctae ponuntur, in tria et tria tempora, id est primus horum in brevem et longam, et brevem ac longam: secundus in longam ac brevem, et longam ac brevem: tertius in brevem ac longam, et longam ac brevem. |
| 27 | Ita fiunt sex pedes duabus brevibus et duabus longis syllabis varie inter se, quoad possunt, locatis. |
| 28 | Restat ut de quatuor brevibus detrahantur tres, et pro his tres longae constituantur: erit una brevis; et quia una brevis in capite, quam tres longae consequentur, facit alium pedem, secundo loco posita secundum, tertium tertio, quartum quarto. |
| 29 | Quorum quatuor, duo primi in tria et quatuor tempora dividuntur, duo autem posteriores in quatuor et tria, et omnes sesquatorum ratione numerorum partes sibi collatas habent: nam prior pars primi est brevis et longa, tenens tria tempora; posterior duae longae in quatuor temporibus. |
| 30 | Secundi prior pars est longa et brevis, ergo tria tempora; posterior duae longae, quatuor tempora. |
| 31 | Tertius priorem partem habet in duabus longis, quatuor temporibus; posteriorem eius partem brevis et longa obtinet, id est tria tempora. |
| 32 | Quarti priorem partem similiter faciunt duae longae, quatuor temporum; et posteriorem longa et brevis, tribus temporibus. |
| 33 | Reliquus pes est quatuor syllabarum, ubi omnes auferuntur breves, ut quatuor longis pes constet. |
| 34 | Hic in duas et duas longas secundum aequales numeros, id est in quatuor et quatuor videlicet dividitur tempora. |
| 35 | Habes quod per meipsum explicari voluisti: perge iam rogando persequi caetera. |