Ambrosius, De excidio urbis Hierosolymitanae, LIBER QUINTUS., CAPUT XXI.
| 1 | Depulsis tamen hostibus anceps consilium: alii reformandos aggeres, reparanda machinamenta muralia opinabantur: alii absistendum obsidionis periculis suggerebant: deesse reparandi materiam: commune cum multis periculum: muro claudendam urbem consultius arbitrabantur, ut conficeret fames, defectis subsidiis alimentorum. |
| 2 | Praeponderavit huiusmodi sententia, ut clauderentur, ne liberos excursus haberent, quo amplius et desperatione fugiendi, et indigentia cibi conficerentur. |
| 3 | Divisis itaque per numerum portionibus, propere murus surrexit, quo per circuitum omnem inclusa est civitas. |
| 4 | Distribuit officia suis Caesar, ut noctibus quoque custodiendi vices non omitterent. |
| 5 | Prima vigilia ipse obeundi singulos custodiarum ordines munia curabat: secundam vigiliam Alexandro deputavit: denique per ordinem tribunis (prout cuiusque erat solertia comperta) vices mandatae. |
| 6 | Castellis erat murus per intervalla intextus, in his manus militum praetendebat: vigiles ex aequo sibi somnos et tempora vigiliarum sortiebantur. |
| 7 | Circumibant momentis omnibus murum, per spatia quisque praescripta suo muneri, de castello in castellum: per ordinem, et munerum vices nox frequentabatur. |
| 8 | Praecisa undique spes Iudaeorum, clausisque se infunderat fames, atque in ipsas populi medullas descenderat. |
| 9 | Personabant omnia gemitibus deplorantium miserabilis mortis supplicia. |
| 10 | Repleta erant universa cum semine cadaverum: et si paululum exspectares, intra momentum deficiebant, quos viventes repereras. |
| 11 | Ipsi quoque qui adhuc spirabant, macie confecti imaginem mortis gerebant. |
| 12 | Exhausti fame et tabe luridi, nec oculos quidem faciles attollere; quia nullum vigorem naturalis motus, consumpta ieiunio substantia dabat. |
| 13 | Figura sola hominis remanserat, usus interciderat. |
| 14 | Simulacra cerneres, officia desiderares. |
| 15 | Arida cutis siccis haerebat ossibus. |
| 16 | Si levis motus viventem proderet, fetor redarguebat: exiles artus et color ita niger, ut umbram putares. |
| 17 | Nec humandi miseris officia suppeditabant, exhaustis primo omnibus et continuo morituris. |
| 18 | Et si cui vires aliquas recentior cibus dabat, congestio cadaverum spem ademerat, impossibilitatem incusserat. |
| 19 | Plerique etiam condendis suorum funeribus immoriebantur, et inexpleta supremi muneris officia, suo quoque obitu derelinquebant. |
| 20 | Ruebant super defunctos, quos susceperant muniendos, ut ipse quoque oneri accederet, cui levando advenerat, indigens eius ministerio quod alii deferebat. |
| 21 | Nec erat ullus dolori locus in communi omnium calamitate, nisi quod auctores tantae miseriae superviverent, nec tempus querelae liberis quidem iam vocibus, si loqui possent. |
| 22 | Quid enim sibi iam morientes timerent, sed tamen mutis iam sensibus aspicientes templum, quasi inde ultio tam diri exitus deposceretur? Aruerant supremorum numerum lacrymae, quia omnem affectum vis mali clauserat. |
| 23 | Obriguerat animus, omnis sensus haerebat, plus quam lacrymanda tolerantibus: deerat iam terra tumulis, defossis omnibus intra urbem locis, quae potuerunt dare usum sepulcri. |
| 24 | Tentabant aliqui inter duos muros, novum ostium, veteremque urbis procedere nocturno silentio: periculosa licet, pia tamen furta persuaserant. |
| 25 | Itaque pro uno plures insepulti iacebant, et eo quod uni deferre gestierant pro bonorum munere defraudabantur: sed etiam ubi hostis deerat, fames operabatur. |
| 26 | Sepultor plerumque praeveniebat sepeliendum, et tumulo eo quem alii paraverat, includebatur subito exanimis: et lapsus cum defodit, velut quodam studio operis sui, ius vindicabat. |
| 27 | Et ubi terra deerat, tabulata innectebantur, ut defunctorum cadavera loculis includerentur. |
| 28 | Plerique eos sibi ipsi parabant manibus suis, ne deficeret huiusmodi ministerium; atque in his sese saepe sponte condebant, suspecti ne mors praeveniret, et sepultor deesset. |
| 29 | Silebant omnia metu, inedia vocem ademerat, civitas plena mortis, et nullus eiulatus in exsequiis totius urbis: et cum sensus quidem doloris interierat, iniuria non desistebat. |
| 30 | Non deerant etiam in tantis malis, deteriores omnibus, violatores etiam sepultorum. |
| 31 | Quid dicam non horruisse cum illuderent mortuis, et gladiorum suorum aciem in defunctorum cadaveribus praetentarent? Nonnulli etiam viventium adhuc urgendis corporibus experirentur, si tela sibi acuta forent: et hic tamen usus plerisque rogantibus denegabatur, ut miseros ad graviora supplicia fames depasceretur. |
| 32 | Nequaquam tamen ultio morituris deerat: nam quod vivi non potuerant, vindicabant se mortui, ultorem sui foetorem creantes, quo se de latronibus ulciscerentur. |
| 33 | Qui graviter saevientes quaerentesque remedium, speciem quamdam pietatis induerant, etiam ipsi qui latrocinabantur, ut eos de publico aerario sepeliri iuberent. |
| 34 | Sed ubi nequitum occurrere, de muro defunctorum reliquias in profunda praecipitia deiiciebant. |
| 35 | Itaque aspiciens Titus praeruptos specus plenos cadaverum, saniem de laceratis visceribus innatantem, alte ingemuit; et manus ad coelum elevans, testabatur haudquaquam illud sibi ascribendum, qui voluisset veniam dare, si deditio procederet: exspectasse se ut pacem rogarent: paratum se ut incolumes servaret, si bellum deposuissent: iubet itaque aggeres rursus iacere, etiam non propinquantibus silvis, quia succisa erant omnia suburbana nemora silvarum. |
| 36 | Vehebant materiam milites, spe victoriae solantes laborem. |
| 37 | Nec tamen frangebantur animis principes seditionum. |
| 38 | Furebat Simon, nec tantorum mortibus exsaturatus cedebat; et quia inimici deesse coeperant, in socios convertebatur. |