Ambrosius, De Officiis Ministrorum, 3, 7

monumenta.ch > Ambrosius > 7
Ambrosius, De Officiis, 3, VI. <<< >>> VIII.

Ambrosius, De Officiis Ministrorum, 3, CAPUT VII.

45	Sed et illi qui [Cic. lib. III Offic., pag. 394, lin. 6: Male etiam qui peregrinos urbibus uti prohibent, etc.] peregrinos urbe prohibent, nequaquam probandi: expellere eo tempore quo debent iuvare, separare a commerciis [Mss. non pauci, nec infimae notae, communes parentes. Haud ita male; ut referatur ad id quod infra legitur, Plerique etiam nostri parentes sunt; concinnius tamen, communis parentis, id est, Romae, quae totius imperii erat quasi mater, vel potius terrae quae communis omnium mater est.] communis parentis, fusos omnibus partus negare, inita iam consortia vivendi averruncare: cum quibus fuerint communia iura, cum his nolle in tempore necessitatis subsidia partiri. Ferae non expellunt feras, et homo excludit hominem. Fere ac bestiae communem putant omnibus victum, quem terra ministrat. Illae etiam conformem sui generis adiuvant, homo impugnat, qui nihil a se alienum debet credere quidquid humani est.
46	Quanto ille rectius, qui cum iam provecta processisset aetate, et famen toleraret civitas, atque (ut in talibus solet) peterent vulgo ut peregrini [Rom. edit., urbe pellerentur. Qui porro fuerit pius ille senex, cuius consilio Roma exacti non sint peregrini, aegre intelligas. Id tamen certum videri potest, fuisse videlicet eum Christianae religioni addictum, cum ab Ambrosio sanctissimus senex appelletur: ac praeterea non annonae praefectum, sed urbis exstitisse; illum enim sub huius auctoritate fuisse, ac utrumque annonae civilis curam gessisse auctor est I. C. Bulengerus lib. VI de Imperio Rom. cap. 2, nec alio spectare dixerimus Ambrosiana verba, praefecturae urbanae curam caeteris maiorem sustinens: quibus verbis cum aliae minores, tum potissimum annonae praefectura includitur, sicut etiam frumenti dividendi, de qua idem Bulengerus ibidem lib. V, cap. 13. Quod autem Baronius hoc factum Graccho ascribendum autumat, quamquam nullo nititur alicuius auctoritatis momento, saltem nihil involvit contrarietatis. Cum enim is secundam illam frumenti penuriam de qua continuo post agitur, collocet anno 383, quid prohibeat, quominus prior accidere potuerit an. 376 aut 377, quibus Graechum praefecturam gessisse tradit Gothofridus lib. III de Quaestionibus, ubi etiam duos locos, alterum Hieronymi, Prudentii alterum, de eadem praefectura explicat. Sed in hoc cum Gothofrido Hermannus vitae Ambr. lib. I, cap. 6, non concinit, sicut nec cum Baronio de fame anni 383, primam quippe contigisse hoc anno ibidem lib. III, cap. 8, vero putat simillimum.] urbe prohiberentur, praefecturae urbanae curam caeteris maiorem sustinens, convocavit honoratos et locupletiores viros, poposcit ut in medium consulerent, [Era. et seq. edit., dicens quam immane esset peregrinos eiici, quam hominem exueret qui, etc. Amerb. et propemodum omnes mss. ut in contextu, nisi quod nonnulli pro, ab homine, habent, ex homine: quidam vero utrumque confodiunt.] dicens quam immane esse peregrinos eiici, quam hominem ab homine exui, qui cibum morienti negaret. Canes ante mensam impastos esse non patimur, et homines excludimus: quam inutile quoque tot populos mundo perire, quos dira conficiebat tabes: quantos urbi suae perire, qui solerent adiumento esse, vel in conferendis subsidiis, vel in celebrandis commerciis: [Sic Amerb. ac mss. maiori consensu: Era. vero et seq. edit., neminem fame aliena iuvari; qua lectione ambiguitas evitatur, sed auctoris verba non retinentur.] neminem famem alienam iuvare: protrahere ut plurimum diem posse, non inopiam repellere; immo tot cultoribus exstinctis, tot agricolis occidentibus, occasura in perpetuum subsidia frumentaria. Hos igitur excludimus, qui victum nobis inferre consuerunt: hos nolumus in tempore necessitatis pascere, qui nos omni aetate paverunt? Quanta sunt quae ab ipsis nobis hoc ipso tempore ministrantur! Non in solo pane vivit homo [Deut. 8, 3]. Nostra illic familia, plerique etiam nostri parentes sunt. Reddamus quod accepimus.
47	Sed veremur ne cumulemus inopiam. Primum omnium misericordia numquam destituitur, sed adiuvatur. Deinde subsidia annonae, quae his impartienda sunt, collatione redimamus, reparemus auro. Numquid his deficientibus, non alii nobis redimendi cultores videntur? [Gill. in marg. et quaedam Paris. edit. in corpore, Quanto utilius est, etc. Perperam: vilius enim hoc loco idem est, ac minori pretio atque impensis.] Quanto vilius est pascere, quam emere cultorem! Ubi etiam repares, ubi invenias quem reformes? Adde si invenias, quod ignarum, et alieni usus, numero possis substituere, non cultui.
48	Quid plura? Collato auro, coacta frumenta sunt. Ita nec abundantiam urbis minuit, et peregrinis alimoniam subministravit. Quantae hoc commendationis apud Deum fuit sanctissimo seni, quantae apud homines gloriae! Hic magnus vere probatus, qui vere potuit imperatori dicere, demonstrans provinciae totius populos: Hos tibi omnes reservavi, hi vivunt beneficio tui senatus, hos tua curia morti abstulit.
49	Quanto hoc utilius quam illud quod proxime Romae factum est, eiectos esse urbe amplissima, qui iam plurimam illic aetatem transegerant, flentes cum filiis abiisse, quibus velut civibus amoliendum exsilium deplorarent, interruptas complurium necessitudines, diremptas affinitates! Et certe arriserat anni fecunditas, invectitio urbs sola egebat frumento: potuisset iuvari, si peteretur ab Italis frumentum, quorum filii expellebantur. Nihil hoc turpius, excludere quasi alienum, et exigere quasi suum. Quid illum eiicis, qui de suo pascitur? Quid illum eiicis, qui te pascit? Servum retines, trudis parentem? Frumentum suscipis, nec affectum impertis? Victum extorques, nec rependis gratiam?
50	Quam deforme hoc, quam inutile! Quomodo? enim potest utile esse quod non decet? Quantis [Corporati dicuntur in variarum artium societates et collegia cooptati, ut puta sculptorum, pictorum, etc. De his loquitur Symmach. lib. X, epist. 27 et 58. Vid. Gothofrid. in lib. II de Privilegiis corporatorum, Cod. Theod., Scalig. et alios.] corporatorum subsidiis dudum Roma fraudata est? Potuit et illos non amittere, et evadere famem, exspectatis ventorum opportunis flatibus, et speratarum commeatu navium.
51	Quam vero illud superius honestum atque utile! Quid enim tam decorum atque honestum, quam collatione locupletum iuvari egentes, ministrari victum es urientibus; nulli cibum defore? Quid tam utile, quam [Edit et pauci mss., cultores agrorum reservari.] cultores agro reservari, non interire plebem rusticanorum?
52	Quod honestum igitur, et utile est: et quod utile, honestum. Et contra quod inutile, indecorum; quod autem indecorum, id etiam inutile.