Ambrosius, De Officiis Ministrorum, 2, 15

monumenta.ch > Ambrosius > 15
Ambrosius, De Officiis, 2, XIV. <<< >>> XVI.

Ambrosius, De Officiis Ministrorum, 2, CAPUT XV.

68	Quod si ab his sobrium gerere animum laudabile est, quanto illud praestantius si [Cic. lib. I Offic., pag. 378, lin. 26: Quae quidem benevolentia beneficiis capitur maxime. Item pag. 382; lin. I: Nonnumquam tamen est largiendum, etc.] dilectionem multitudinis liberalitate acquiras, neque superflua circa importunos, neque restricta circa indigentes!
69	Plurima autem [Ibid., pag. 383, lin. 12: In illo autem genere largiendi, etc. Multa sunt in Ambrosiano textu quae non perfunctorie, sed attentius videntur observanda; primo enim hinc cognoscitur antiquis illis episcopis haud mediocri curae fuisse, ne quis vel manifesto vel clanculum ac secreto, indigentium necessario ad sustentandam vitam subsidio destitueretur: deinde constitui solitos quibus ea demandaretur provincia, sive illi e sacerdotum numero eligerentur, quod etsi frequentius erat in Ecclesia orientali, tamen in occidentali quoque nonnumquam usu venisse ex hoc et sequenti capite intelligimus: sive assumerentur ex ordine diaconorum, quod fere obtinuisse per occidentem non modo quae sanctus Praesul frequenter hoc in opere de beato Laurentio, nec non et Prudentius in Hymno de eodem martyre tradunt, palam faciunt; verum etiam quod Sulp. Severus in Vita sancti Martini ab eo archidiaconum suum ei muneri praefectum fuisse commemorat. Postremum autem illud est quod hinc advertas, dispensatores illos non pro libito, sed ex episcopi, ad quem omnia referre consueverant, nutu et voluntate cuncta gessisse; ita ut nihil in eius potestate non esset positum. Et hoc sane oppido quadrat cum apostolorum can. 39, 40 et 41, synodi Laodic. can. 57, et sequentium conc. definitionibus prope innumeris.] genera liberalitatis sunt, non solum quotidiano sumptu egentibus, quo vitam sustinere suam possint, disponere ac dispensare alimoniam; verum etiam his qui publice egere verecundantur, consulere ac subvenire, quatenus communis egenorum alimonia non exhauriatur. De eo enim loquor qui praeest alicui muneri, ut si officium sacerdotis gerat, aut dispensatoris; ut de his suggerat episcopo, nec reprimat si quem positum in necessitate aliqua cognoverit, aut deiectum opibus ad inopiae necessitatem redactum: [Cic. lib. I Offic., pag. 378, lin. 14: Propensior benignitas . . . nisi forte erunt digni, etc.] maxime si non effusione adolescentiae, sed direptione alicuius et amissione patrimonii in eam reciderit iniuriam, ut sumptum exercere diurnum non queat.
70	Summa etiam liberalitas, [Ibid., lin. 25: Atque haec benignitas etiam reip. utilis est, redimi e servitute captos, etc.] captos redimere, eripere ex hostium manibus, subtrahere neci homines, et maxime feminas turpitudini, reddere parentibus liberos, parentes liberis, cives patriae restituere. Nota sunt haec nimis [Hanc Illyrici Thraciaeque populationem Baronius auctor est anno reparatae salutis 387 contigisse. Verum hoc loco non satis cohaerentia loquitur Cardinalis eruditissimus. Etenim si hoc eodem anno conflata et venumdata fuerint ab Ambrosio vasa sacra, necessario hinc eruitur non nisi post memoratum annum hosce libros Officiorum editos esse: cum tamen ipsos toto decennio prius in lucem prodiisse ad annum 377 affirmaverit. Caeterum multo probabilius videtur cladem hanc, cuius hoc loco meminit sanctus Ambrosius, atrocem Valentis imperatoris exitum secutam esse; cum ipsius ducibus Traiano et Sebastiano caesis, omnique adeo exercitu internecione deleto, Gothi aliique barbari, vastato Illyrico usque ad Alpes Iulianas ac Venetorum regionem, omnia igne ferroque populati sunt, ut post Ammianum Marc., Socratem, Sozomenum atque Theodoretum Baronius ipse scripto prodidit. Adi etiam cl. v. Hermannum in Ambrosii Vita, lib. II, cap. 12.] Illyrici vastitate et Thraciae: quanti ubique venales erant toto captivi orbe, quos si revoces, unius provinciae numerum explere non possint! Fuerunt tamen qui et quos Ecclesiae redemerunt, in servitutem revocare vellent, ipsa graviores captivitate, qui inviderent alienam misericordiam. Ipsi si in captivitatem venissent, servirent liberi: si venditi fuissent, servitutis ministerium non recusarent; et volunt alienam libertatem rescindere, qui suam servitutem non possent rescindere, nisi forte pretium recipere emptori placeret: in quo tamen non rescinditur servitus, sed redimitur.
71	Praecipua est igitur liberalitas, [Cic. lib. II Offic., pag. 382, lin. 15: Liberales autem qui facultatibus aut captos a praedonibus redimunt . . . aut in filiarum collocatione adiuvant, etc.] redimere captivos, et maxime ab hoste barbaro, qui nihil deferat humanitatis ad misericordiam, nisi quod avaritia reservaverit ad redemptionem: aes alienum subire, si debitor solvendo non sit, atque arctetur ad solutionem, quae sit iure debita, et inopia destituta: enutrire parvulos, pupillos tueri.
72	Sunt etiam qui virgines orbatas parentibus tuendae pudicitiae gratia connubio locent, nec solum studio, sed etiam sumptu adiuvent. Est etiam genus illud liberalitatis quod Apostolus docet: Ut si quis fidelis habet viduas, subministret illis, ut earum alimoniis Ecclesia non gravetur, ut his quae vere viduae sunt, sufficiat [I Tim. 5, 16].
73	Utilis igitur huiusmodi liberalitas, sed non communis omnibus. Sunt enim plerique etiam viri boni, qui tenues sunt censu, contenti quidem exiguo ad sui usum, sed non idonei ad subsidium levandae paupertatis alienae; tamen suppetit aliud beneficentiae genus, quo iuvare possint inferiorem. [Ibid. pag. 381, lin. 33: Deinceps de beneficentia dicendum: cuius est ratio duplex, etc.] Est enim duplex liberalitas: una quae subsidio rei adiuvat, id est, usu pecuniae; altera [Erasm. et seq. edit., Quae operum collatione.] quae operum collatione impenditur, multo frequenter splendidior, multoque clarior.
74	Quanto illustrius Abraham captum armis victricibus recepit nepotem [Gen. 14, 16], quam si redemisset! Quanto utilius regem Pharaonem sanctus Ioseph consilio providentiae iuvit, quam si contulisset pecuniam! Pecunia enim unius civitatis non redemit ubertatem: prospicientia totius Aegypti [Gill. in marg. et Rom. edit. in corpore, per septennium. Sed cum aliae omnes ac mss. praeferant quinquennium, credibile est sanctum Antistitem ita posuisse, quod putaverit populum Aegyptium saltem primis duobus annis victitasse privatis fructibus, antequam eum ad regia horrea confugere fames cogeret. Sane huic sensui videtur favere, quod legitur, καὶ ἐγένετο λιμὸς έν πάσῃ τῇ, γῇ, ἐν δὲ πάσῃ τῇ γῇ Αἰγύπτου ἦσαν ἄρτοι. Licet dissimulandum non sit haberi in mss. nonnullis, οὐκ ἦσαν ἄρτοι, cui etiam concinit Syriaca versio. Sed aliarum omnium, ipsiusque textus hebraici consensus, nec non orationis ipsa series aliam adstruit lectionem.] per quinquennium famem repulit [Gen. 41, 33 et seq.].
75	Facile autem [Cic. lib. II Offic., pag. 381, lin. 37: Largitioque quae fit ex re familiari, fontem ipsum benignitatis exhaurit, etc.] pecunia consumitur, consilia exhauriri nesciunt. Haec usu augentur: pecunia minuitur, et cito deficit, atque ipsam destituit benignitatem; tatem; ut quo pluribus largiri volueris, eo pauciores adiuves, et saepe tibi desit quod aliis conferendum putaveris. Consilii autem operisque collatio, quo in plures diffunditur, eo redundantior manet, et in suum fontem recurrit. In se enim refluit ubertas prudentiae: et quo pluribus fluxerit, eo exercitius fit omne quod remanet.