monumenta.ch > Cassiodorus > 146 > 50
Ambrosius, De Officiis, 1, XLIX. <<<    

Ambrosius, De Officiis Ministrorum, 1, CAPUT L.

245	Quod si Evangelio Domini etiam populus ipse ad despicientiam opum informatus atque institutus est; quanto magis vos levitas oportet terrenis non teneri cupiditatibus, quorum Deus portio est? Nam cum divideretur a Moyse possessio terrena populo parum, excepit levitas Dominus [Mss. duo, aeternae possessionis consortio: sed minus commode.] a terrenae possessionis consortio, quod ipse illis esset funiculus haereditatis [Num. 18, 23]. Unde ait David: Dominus pars haereditatis meae, et calicis mei [Psal. 15, 5]. Denique sic appellatur levita [Hanc eamdem interpretationem habes tomo I, col. 210, num. 11, et fusius col. 1056, num. 4.] ipse meus, vel ipse pro me. Magnum ergo munus eius, ut de eo Dominus dicat: Ipse meus; vel quemadmodum Petro dixit de statere in ore piscis reperto: Dabis eis pro me et pro te [Matth. 17, 26]. Unde et Apostolus cum episcopum dixisset debere esse sobrium, pudicum, ornatum, hospitalem, docibilem, non avarum, non litigiosum, domui suae bene praepositum, addidit: Diaconos similiter oportet esse graves, non bilingues, non multo vino deditos, non turpe lucrum sectantes, habentes mysterium fidei in conscientia pura [I Tim. 3, 8]. Et hi autem probentur primum, et sic ministrent, nullum crimen habentes.
246	Advertimus quanta in nobis requirantur: ut abstinens sit a vino minister Domini, ut testimonio bono fulciatur non solum fidelium, [Mss. aliquot, sed etiam infidelium, id est, eorum qui foris sunt.] sed etiam ab his qui foris sunt. Decet enim actuum operumque nostrorum testem esse publicam existimationem, ne derogetur muneri; ut qui videt ministrum altaris congruis ornatum virtutibus, auctorem praedicet, et Dominum veneretur, qui tales servulos habeat. Laus enim Domini, ubi munda possessio, et innocens familiae disciplina.
247	De [Cic. Offic. lib. I, pag. 368, lin. 8: Maxime autem haec aetas a libidinibus, etc. Ob verba autem Ambrosiana Madeburgenses Cent. IV, cap. 10, Doctorem nostrum insimularunt, quod secundas nuptias videatur damnare. Sed illa vel de quibuslibet christianis dicta putaverunt, et sic auctoris mentem non pervidere: vel de solis clericis acceperunt, ut re vera accipienda sunt, atque ita non in unum Ambrosium, sed in Ecclesiam universam recidit ea criminatio. Siquidem digamiae impedimentum ad sacros ordines antiquissimum est omnium, ut pote in ipsis Apostoli ad Timotheum ac Titum praeceptis stabilitum. At enim mirum profecto videatur illud ita intelligi non tantum ab heterodoxis, sed quibusdam etiam catholicis, quasi nihil aliud sacris ministris interdicatur, nisi plurimarum eodem tempore uxorum usus. Quasi vero in Ecclesia umquam vel ipsis laicis permissa fuerit huiusmodi polygamia? Sed non est immorandum in eo errore refutando, qui tota Ecclesiasticae traditionis serie invictissime profligatur. Est autem aliud quod doctores antiquos in opiniones diversas scidit, nimirum utrum qui aliam coniugem ante baptismum, aliam iam baptizatus accepisset, digamiae lege teneretur. Affirmat hic et epist. ad Vercell. Ambrosius; Hieronymus vero lib. I in Iovin., epist. 83, ad Ocean., et in cap. 1 ad Titum negat. Primum secuti sunt fidelissimus eius discipulus Augustinus lib. de Bono coniug. cap. 18, num. 21; Innoc. I, epist. ad Maced., quae in codice canonum Quenellii cura edito exhibetur; et Leo etiam I, duabus epist. quarum altera est ad Anast. Thessal. episc., altera ad episc. Metropol. per Illyr. Quae quidem horum summorum pontificum definitio in Ecclesia occidentali apud omnes (si unum aut alterum excipias) deinceps obtinuit. Sunt autem viri eruditi qui apud orientalem Hieronymi valuisse sententiam autument, ducti potissimum annotationibus Zonarae ac Balsamonis in can. 17 apostolorum, quem ipsum aperte Hieronymo favere existimant. Verumtamen idem ille canon nullam coniugii ante susceptum baptisma initi facit mentionem. Et ut demus eorumdem auctorum, qui etiam non de coniugio, sed de peccatis regenerationis sacramentum antecedentibus loquuntur, eam quae ipsis tribuitur, mentem esse; tamen quid ipsi sentiant, non quid universa orientis Ecclesia, eos testari contendemus. Quis enim credat memoratum Doctorem si tot auxiliaribus copiis fuisset succinctus, adeo timide in priore adversus Rufinum Apologia responsurum, ut cum ad Oceanum adversam sententiam Cainitarum haeresi tantum non accenseret, in allegato opere animos demittens ita scriberet: Sed interrogati a fratribus quid nobis videretur, respondimus, nulli praeiudicantes sequi quod velit, nec alterius decretum nostra sententia subvertentes. Neque vero cum omnem mundum plenum esse huiusmodi ordinationibus prius asseverasset, hic verba sua ad sacerdotes nonnullos restringeret. Nihil autem agit Franciscus a Messana, dum hoc Ambrosii atque Hieronymi dissidium metaphysicis quibusdam distinctionibus nititur conciliare; non enim argutiis tam manifesta tollitur discrepantia. Caeterum haud facile alium in Patribus Ambrosio vetustiorem qui de hac digamia scripserit, invenimus. Nam quo iure ad Tertullianum revocaverit Spencaeus hanc quaestionem, non satis constat, cum e contrario digamiam ex marito ante baptismum contractam viduis obesse noluerit idem ille Pater Lib. de Monogamia cap. 11.] castimonia autem quid loquar, quando una tantum (Dist. 26, Una tantum), nec repetita permittitur copula? Et in ipso ergo coniugio lex est non iterare coniugium, nec secundae coniugis sortiri coniunctionem. Quod plerisque mirum videtur, cur etiam ante baptismum iterati coniugii ad electionem muneris et ordinationis praerogativam impedimenta generentur; cum etiam delicta obesse non soleant, si lavacri remissa fuerint sacramento. Sed intelligere debemus quia baptismo culpa dimitti potest, lex aboleri non potest. In coniugio non culpa, sed lex est. Quod culpae est igitur in baptismate relaxatur: quod legis est in coniugio non solvitur. Quomodo autem potest hortator esse viduitatis qui ipse coniugia frequentaverit?
248	Inoffensum autem exhibendum et immaculatum ministerium, [Ambrosianus hic locus pro clericali continentia tam clarus tamque apertus est, ut Centuriatores iisdem Cent. et cap. supra cit. ad solitas artes confugere coacti fuerint, id est, auctorem ipsum in falsi dogmatis crimen vocare. Atqui hoc loco non legislatorem agit sanctus Praesul, qui novum clericorum cervicibus iugum imponat: sed receptae atque inolitae consuetudini praebet testimonium. Enim vero quam universalis illa fuerit quamque firma vel hoc satis indicat, quod non nisi in abditioribus locis, quo solent vitia quaerere perfugium, invenirentur, qui institutum illud violare attentarent. Accedit praeterea quod isti non ullam novi foederis auctoritatem, non cuiusquam concilii canonem, non usum quarumdam Ecclesiarum in defensionem afferebant suam: sed tantum veteris Testamenti morem. Hoc autem incontinentium clericorum integumentum egregie discutit sanctus Doctor. Confer etiam quae idem super hoc ipso argumento disputat epist. ad Vercellenses.] nec ullo coniugali coitu violandum cognoscitis, qui integri corpore, incorrupto pudore, alieni etiam ab ipso consortio coniugali, sacri ministerii gratiam recepistis? Quod eo non praeterii, quia in plerisque abditioribus locis cum ministerium gererent, vel etiam sacerdotium, filios susceperunt: et id tamquam usu veteri defendunt, quando per intervalla dierum sacrificium deferebatur; et tamen castificabatur etiam populus per biduum aut triduum, ut ad sacrificium purus accederet, ut in veteri Testamento legimus [Exod. 19, 10]; et lavabant vestimenta sua. Si in figura tanta observantia, quanta in veritate? Disce, sacerdos atque levita, quid sit lavare vestimenta tua, ut mundum corpus celebrandis exhibeas sacramentis. Si populus sine ablutione vestimentorum suorum prohibebatur accedere ad hostiam suam, tu illotus mente pariter et corpore audes pro aliis supplicare, [Edit. cum. mss. aliquot, laudes pro aliis ministrare. Melius in aliis pluribus potioribusque omittitur praepositio. Et post duos versus ubi vet. edit. cum mss. omnibus, Ecce eligo levitas, etc., sola Rom. edit., Ecce tuli ego levitas in medio filiorum Israel: redemptiones eorum erunt, et erunt mihi levitae. Mihi enim ex quo die percussi primogenitum in terra Aegypti, sanctificavi omne primogenitum in omni Israel. Nobiscum autem satis consentiunt paginae sacrae, nisi quod ultimam partem quam contractam exhibet Ambrosius, illae paulo fusius dilatant in haec verba: Mihi enim omne primogenitum. In qua die percussi omne primogenitum in terra Aegypti, sanctificavi mihi omne primogenitum in Israel.] audes aliis ministrare?
249	Non mediocre officium levitarum, de quibus dicit Dominus: Ecce eligo levitas de medio filiorum Israel pro omni primogenito aperiente vulvam filiis Israel: redemptiones eorum erunt isti, et erunt mihi levitae. Mihi enim sanctificavi primogenitum in terra Aegypti [Num. 3, 12 et 13]. Cognovimus quia non inter caeteros levitae computantur, sed omnibus praeferuntur, qui eliguntur ex omnibus, et sanctificantur; ut primogenita fructuum atque primitiae quae Domino deputantur, in quibus est votorum solutio, et redemptio peccatorum. Non accipies, inquit, eos inter filios Israel: sed constitues levitas super tabernaculum testimonii, et super omnia vasa eius astare, et super quaecumque sunt in ipso. Ipsi tollant tabernaculam et omnia [Erasm. in marg. et Gill. in corp. cum mss. nonnullis, vasa eius, altare, et super; Rom. edit., vasa eius, et super.] vasa eius, et ipsi ministrent in eo, et in circuitu tabernaculi castra ipsi constituant, et promovendo, tabernaculum ipsi deponant levitae: et constituendo castra, rursum ipsum tabernaculum ipsi statuant. Alienigena quicumque accesserit, morte moriatur [Num. 1, 49 et seq.].
250	Tu ergo electus es ex omni numero filiorum Israel, inter sacros fructus quasi primogenitus aestimatus, praepositus tabernaculo, ut praetendas in castris sanctitatis et fidei, ad quae si alienigena accesserit, morte morietur, positus ut operias arcam Testamenti. Non enim omnes vident alta mysteriorum, quia operiuntur a levitis; ne videant qui videre non debent, et sumant qui servare non possunt. Moyses denique circumcisionem vidit spiritualem: sed operuit eam, ut in signo circumcisionem praescriberet. Vidit azyma veritatis et sinceritatis, vidit passionem Domini: operuit azymis corporalibus azyma veritatis, operuit passionem Domini, agni vel vituli immolatione. [Duo mss., ut bono levitae servaretur mysterium fidei suae tegmine, unus, et boni levitae . . . . servaverunt et tegmina: reliqui nobiscum faciunt exceptis paucis illisque iunioris manus, qui cum edit. legunt, Et boni levitae . . . . sub hoc tegmine.] Et boni levitae servaverunt mysterium, fidei suae tegmine; et tu mediocre putas quod commissum est tibi? Primum ut alta Dei videas, quod est sapientiae: deinde [Mss. non pauci, ut excubias populo deferas.] ut excubias pro populo deferas, quod est iustitiae: castra defendas, tabernaculumque tuearis, quod est fortitudinis: te ipsum continentem ac sobrium praestes, quod est temperantiae.
251	Haec [Cic. lib. I Offic., pag. 372, lin. 22: Nam cum omnis honestas . . . . Placet igitur aptiora esse naturae ea officia quae ex communitate, etc. Culpat autem philosophos Ambrosius noster, quod iustitiam quae ad communitatem societatemque hominum refertur, anteposuerint sapientiae; cum huius initium sive pars prima ad fidem divinumque cultum pertineat. Verumtamen hoc loco S. Ambrosius nequaquam videtur Ciceronis doctrinam satis expendisse. Hic enim illi soli prudentiae, quam Graeci φρόνησιν dicunt, iustitiam praefert, non vero illi principi omnium virtutum, quam σοφίαν Graeci vocant: quae rerum est divinarum atque humanarum scientia, in qua continetur Deorum et hominum communitas, et societas inter ipsos. Ubi vides divinitatis cognitionem, ac religionis officia sapientiae ab Oratore accenseri. Quod porro illam φρόνησιη iubet postponi iustitiae, non mirum id cuiquam videatur; cum ad hanc etiam referat cultum divinum, etc. Et sane ipsemet Ambrosius supra cap. 27, pietatem in Deum iustitiae subiicit. Quod autem prudentiae dignitatem supra iustitiam ex eo extollit, quod huius illa sit fundamentum, fundamentum autem Christus, pie et christiane id quidem; non absurde tamen Tullius pag. 372, lin. 30 et seq., societatem omnibus officiis antecellere ita colligit: etenim, inquit, cognitionem prudentiamque sequitur considerata actio; ita fit ut considerate agere pluris sit, quam cogitare prudenter. Sed facile conciliabitur illud dissidium, si dixerimus originis ac necessitatis in prudentia, in iustitia vero dignitatis ac utilitatis esse praestantiam.] virtutum genera principalia constituerunt etiam hi qui foris sunt: [Mss. aliquot, sed commutavimus superiorem ordinem, quem, etc. Minus commode. At continuo post ubi edit. cum paucis mss., fundamentum sit, iustitia opus sit, quod, etc.; alii partim, fundamentum sit, iustitiae opus sit, quod, etc.; partim, fundamentum sit iustitiae, opus sit; tria, et opus sit quod, etc.] sed communitatis superiorem ordinem quam sapientiae iudicaverunt; cum sapientia fundamentum sit, iustitia opus sit, quod manere non potest, nisi fundamentum habeat. Fundamentum autem Christus est [I Cor. 3, 11].
252	Prima ergo fides, [Era. et seq. edit. cum paucis mss., quae est sapientia.] quae est sapientiae, ut Salomon dicit, secutus patrem: Initium sapientiae timor Domini [Prov. 9, 10]. Et lex dicit: Diliges Dominum Deum tuum, diliges proximum tuum [Deut. 6, 5]. Pulchrum est enim ut gratiam tuam atque officia in societatem humani generis conferas. [Cic. Offic. lib. I, pag. 373: In ipsa autem communitate sunt gradus officiorum . . . . ut prima Diis immortalibus, etc.] Sed primum illud decorum est, ut quod habes pretiosissimum, hoc est, mentem tuam, qua nihil habes praestantius, Deo deputes. Cum solveris auctori debitum, licet ut opera tua in beneficentiam et adiumenta hominum conferas, atque opem feras necessitatibus, aut pecunia, aut officio, aut etiam quocumque munere; quod late patet in vestro ministerio: pecunia, ut subvenias: debito, ut obligatum liberes: officio, ut servanda suscipias, quae metuat amittere, qui deponenda credidit.
253	Officium est igitur depositum servare ac reddere. [Ibid., pag. 354, lin. 41: Sed incidunt saepe tempora, cum ea quae maxime, etc.] Sed interdum commutatio fit, aut tempore, aut necessitate, ut non sit officium reddere quod acceperis; ut si quis contra patriam, opem Barbaris ferens, pecuniam apertus hostis reposcat: aut si cui reddas, cum adsit qui extorqueat: si furenti restituas, cum servare non queat: si insanienti gladium depositum non neges, quo se ille interimat, nonne solvisse contra officium est? Si furto quaesita sciens suscipias, ut fraudetur qui amiserat, nonne contra officium est?
254	Est etiam contra officium (22, quaest. 4, c. Est etiam) nonnumquam [Cic. Offic. lib. I, lin. 47: Potest etiam accidere promissum aliquod, etc.] solvere promissum, sacramentum custodire: ut Herodes qui iuravit quoniam [Ultimae edit. Paris., quidquid petitura esset.] quidquid petitus esset, daret filiae Herodiadis, et necem Ioannis praestitit, ne promissum negaret [Matth. 14, 7 et seq.]. Nam de Iephthe quid dicam, qui immolavit filiam, quae sibi victori prima occurrerat, quo votum impleret, quod spoponderat, ut quidquid sibi primum occurrisset, offerret Deo [Iudic. 11, 39]? Melius fuerat nihil tale promittere, quam promissum solvere parricidio.
255	Haec quanti consilii sit prospicere, non ignoratis. Et ideo eligitur levita [Iam dixerat supra, cap. 44, sanctus Ambrosius, alius sacrario opportunior: quae verba magnis viris qui vel non legerant hunc locum, vel se legisse non meminerant, haud parum negotii facessivere. Nonnulli secretarii custodiam rati sunt illis etiam quandoque demandatam, qui nullum ordinem ne minorem quidem accepissent: quidam vero etsi ordinis alicuius ab aliis distincti nomen non esse arbitrarentur, hoc tamen officium hypodiaconis aut ostiariis committi solitum contenderunt. Cum autem sacrarii nomine secretarium seu sacristia, et sanctuarium praecipue intelligantur, essent forte qui obiicerent synodi Laodic., can. 20, quo hypodiaconis et eorumdem locorum ingressu et sacrorum vasorum tactu interdicitur. Responderi tamen poterat cum Balsamone ac Zonara, ingressum in sacrarium non nisi cum sacra mysteria illic celebrarentur, tactum vero vasorum initiatorum non nisi cum Christi sanguinem continebant aut in supplicationibus ferebantur, illis prohibitum; si locus hic rem non decideret in eorum gratiam qui sacrarii curam diaconis impositam volunt. Hinc sacrarium idem esse docent atque apud Graecos διακόνικον et σκευοφυλάκιον; licet huic officio non solum diaconos, verum etiam presbyteros et chorepiscopos Constantinopoli praefectos fuisse reperiamus. Sacrarium autem etiam idem erat, quod in orientali Ecclesia martyrium, sive coemeterio accipias extra basilicas posito, ubi martyrum corpora sepulta essent, sive pro ipsis basilicis quae non nisi super martyrum reliquiis aedificabantur, sive pro ipso sanctuario atque adeo sancto altari, sub quo cum sanctorum reconderentur sacri cineres, proprie martyrum confessio atque memoria vocitabatur. Vide plura Hallerium de Eccl. Hierar., cap. de num. Eccles. Ordin.; Morinum de Sacr. Ordin. Exercit. II, cap. 1; cardin. Bonam, lib. I Rer. Liturgic., c. 24; Thaumassinum parte I Discipl. Eccl., lib. I, c. 36; et cl. Cangium verbo Sacrarium. Porro dubium non est quin Sanctus noster provinciam hanc potissimum diaconis commissam voluerit, ut locum sanctum maiori auctoritate prohiberent ab iniuria, maxime vero a profanis illis conviviis, de quibus nos aliquid lib. de Elia et Ieiunio iam attigimus, et forte in posterum, ubi se dederit occasio, non nihil adiiciemus.], qui sacrarium custodiat, ne fallatur consilio, ne fidem deserat, ne mortem timeat, ne quid intemperantius gerat, ut specie ipsa gravitatem praeferat [Cic. lib, I, p. 357, lin. 10: Bene Pericles . . . At enim praetorem, Sophocles, decet non solum manus, sed etiam oculos abstinentes habere.]: nec solum animum, sed etiam oculos continentes habere quem deceat; ne vel ipse frontem sobrietatis fortuitus violet occursus; quoniam: Qui viderit mulierem ad concupiscendam eam, adulteravit eam in corde suo [Matth. 5, 28]. Ita adulterium non solum facti colluvione, sed etiam aspectus intentione committititur.
256	Magna haec videntur, ac nimis severa, sed in magno munere non superflua; quando tanta est levitarum gratia, ut de his Moyses in benedictionibus diceret: Date Levi [Edit. omnes, veros eius; mss. e contrario, viros eius. Potuit quidem fieri ut mss. recentiores antiquum aliquod exemplar secuti sint, in quo i pro e fuerit positum, ut advertimus in Thuaneo plusquam 1000 an. scriptum esse docit, studit, quodlibit, mercidem, et similia; veri tamen similius est viros eius germanum esse, repositumque ab editoribus viros, ut esset quasi synonymum voci manifestos, cum LXX tantummodo habeant Δότε Λευὶ δήλους αὐτοῦ, καὶ ἀλήθειαν, etc. Sed fallacem esse eam coniecturam vel hinc intelligas, quod cum sanctus Ambrosius, lib. de Benedict. Patriarch., cap. 3, tantum posuerit, Date Levi sortem suffragii sui et veritatem, etc., hinc coniecerit Flam. Nobilius S. Doctorem legisse κλήρους, loco δήλους; cum tamen eum utrumque legisse hic locus demonstret. Textus autem Hebraicus praefert, Perfectiones et illuminationes tuae viro pio tuo. Vulg.: Perfectio tua et doctrina tua viro sancto tuo. Chald. paraph.: Perfectione et lumine induisti virum, qui inventus est sanctus coram te.] viros eius, date Levi manifestos eius, date Levi sortem suffragii sui, et veritatem eius viro sancto, quem tentaverunt in tentationibus, maledixerunt super aquam contradictionis. Qui dicit patri suo et matri: Non novi te; et fratres suos non cognovit, et filios suos abdicavit: hic custodit verba tua, et testamentum tuum observavit [Deut. 33, 8 et seq.].
257	Illi ergo viri eius, et manifesti eius, qui nihil in corde doli habeant, nihil fraudis occultent, sed verba eius custodiant, et in corde suo conferant, sicut conferebat et Maria [Luc. 2, 19]: qui suos parentes officio suo non noverint praeferendos, qui violatores oderint castitatis, pudicitiae ulciscantur iniuriam, noverint officiorum tempora; quod maius, quod minus sit, quod cui aptum tempori est, et ut id solum sequantur quod honestum est; [Cic., lib. I Offic., p. 372, lin. 20: Eorum autem ipsorum quae honesta sunt, etc.] sane ubi duo honesta, id quod honestius est, praeponendum putent; hi iure benedicti.
258	Si quis ergo manifestet iustitias Dei, [Ita mss. complures, quibus etiam edit. accedunt, nisi quod secunda parte nonnihil immutata praeferunt, et incensum ponat. Codex autem Thuan. et alii aliquot bonae antiquitatis, manifeste iustitias Dei incensum imponat. Neque id pessime, si tamen hoc modo interpreteris: Si quis remota dissimulatione iustitias Dei pro incenso vel tamquam incensum quoddam offerat. Iterum vero mss. plures et antiquiores post verbum inveniat finiunt primum librum: alii autem atque edit. addunt, apud eum; cod. Big., apud Deum qui vivit et regnat; quatuor mss., apud te qui vivis et regnas, etc.] incensum imponat: Benedic, Domine, virtutem ipsius, opera manuum eius suscipe [Deut. 33, 10]; ut gratiam prophaeticae benedictionis inveniat apud eum qui vivit et regnat in saecula saeculorum, Amen.

Ambrosius HOME
bnf1732.80 csg97.148

Ambrosius, De Officiis, 1, XLIX. <<<    
monumenta.ch > Cassiodorus > 146 > 50

© 2006 - 2024 Monumenta Informatik