Ambrosius, De Officiis Ministrorum, 1, 27

monumenta.ch > Ambrosius > 27
Ambrosius, De Officiis, 1, XXVI. <<< >>> XXVIII.

Ambrosius, De Officiis Ministrorum, 1, CAPUT XXVII.

126	Primus igitur Officii fons [Ibidem pag. 353, lin. 4: Ex quatuor autem locis in quos, etc.] prudentia est. Quid enim tam plenum officii, quam deferre Auctori studium atque reverentiam? Qui tamen fons et in virtutes derivatur caeteras; neque enim potest iustitia sine prudentia esse, cum examinare quid iustum, quidve iniustum sit, non mediocris prudentiae sit; summus in utroque error. Qui enim iustum iudicat iniustum, iniustum vero iustum, exsecrabilis apud Deum. Ut quid abundant [Sic vet. edit. cum mss. pluribus nec non antiquioribus: Rom. vero cum aliis, pecuniae imprudenti. LXX interp., Ἵνα τὶ ὑπῆρξε χρήματα ἅφρονι: quibus non abludunt caeterae versiones; nisi quod Aq. et Theod. scribunt ἵνα τί τοῦτο ἀντάλλαγμα ἐν χειρὶ ἀνοήτου, magis ad textum Hebraicum.] iustitiae imprudenti? Salomon ait [Prov. 17, 15, 16]. Neque iterum prudentia sine iustitia est; pietas enim in Deum initium intellectus. Quo advertimus illud ab huius saeculi translatum magis quam inventum sapientibus; quia pietas fundamentum est omnium virtutum.
127	Iustitiae [Cic. ibid. lin. 22: De tribus autem reliquis, latissime patet ea ratio, etc. Docet hoc loco sanctus Ambrosius pietatem iustitiae annexam esse, quod etiam astruit Angelicus Doctor, 2-2, q. 8, a 1. Et haec pietas donum est Spiritus sancti, ut docet idem Thomas 2-2, q. 121, art. 1, de illa vero quae ad parentes, quamque virtutem ipse vocitat, in eo dissentit ab Ambrosio, quod parentes patriae, Ambrosius autem patriam parentibus praeponi iubet. Praeivit autem sancto Praesuli Cicero lib. Offic. pag. 353, lin. 32: Sed quoniam, ut praeclare scriptum est a Platone, non nobis solum nati sumus, ortusque nostri partem patria vindicat, partem parentes, partem amici, etc. Item pag. 358, lin. 35: Sed cum omnia ratione animoque lustraveris, omnium societatum nulla est gratior, nulla charior, quam ea quae cum Rep. est unicuique nostrum. Chari sunt parentes, chari liberi, etc. Lib. quoque III, pag. 400, lin. 30: Quid si tyrannidem occupare, si patria prodere conabitur pater? . . . . . Ad extremum si ad perniciem patriae res spectabit, patriae salutem anteponet saluti patris. Caeterum quae verba ex Platone a se translata dicit Orator, ea reperiuntur epist. 9 eiusdem philosophi, quae est ad Architam 1, hunc in modum: Ἀλλὰ κἀκεῖνο δεῖ σε ἐνθυμεῖσθαι ὅτι ἕκαστος ἣμῶν οὐχ αὑτῷ μόνον γέγονεν, ἀλλὰ τὴς γενέσεως ἡμῶν τὸ μέν τι ἡ πατρὶς μερίζεται, τὸ δέ τι οἱ γεννήσαντες, τὸ δὲ οἱ λοιποὶ φίλοι.] autem pietas est prima in Deum, secunda in patriam, tertia in parentes, item in omnes: quae et ipsa secundum naturae est magisterium. Siquidem ab ineunte aetate ubi primum sensus infundi coeperit, vitam amamus tamquam Dei munus, patriam, parentesque diligimus, deinde aequales quibus sociari cupimus. Hinc charitas nascitur, quae alios sibi praefert, non quaerens quae sua sunt, in quibus est principatus iustitiae.
128	Omnibus quoque animantibus innascitur, [Cic. lib. I Offic. pag. 352, lin. 4: Principio generi animantium omni est a natura tributum, ut se, vitam, corpusque tueatur, declinetque ea, etc.] primum salutem tueri, cavere quae noceant, expetere quae prosint, ut pastum, ut latibula quibus se a periculo, imbribus, sole defendant, quod est prudentiae. Succedit quoque ut omnium genera animantium congregabilia natura sint: primo generis sui ac formae consortibus, tum etiam caeteris; ut videmus boves armentis, [Nonnulli mss., equos vel arietes gregibus.] equos gregibus, et maxime pares paribus delectari: cervos quoque cervis, et plerumque hominibus adiungi. Iam de procreandi studio et sobole, vel etiam generantium amore, quid loquar, in quo est forma iustitiae praecipua?
129	Liquet igitur et has, et reliquas cognatas sibi esse virtutes. Siquidem et fortitudo (23, quaest. 3, c. Fortitudo) quae vel in bello tuetur a barbaris patriam, vel domi defendit infirmos, vel a latronibus socios, plena sit iustitiae: et scire quo consilio defendat atque adiuvet, captare etiam temporum et locorum opportunitates, prudentiae ac modestiae sit: et temperantia ipsa sine prudentia modum scire non possit: opportunitatem noscere, et secundum mensuram reddere, sit iustitiae: et in omnibus istis magnanimitas necessaria sit, et quaedam fortitudo mentis, plerumque et corporis; ut quis quod velit, possit implere.