Ambrosius, De Fide ad Gratianum Augustum, 3, 6

monumenta.ch > Ambrosius > 6
Ambrosius, De Fide, 3, V. <<< >>> VII.

Ambrosius, De Fide ad Gratianum Augustum, 3, CAPUT VI.

41	Unde nec illud verendum est, quod solent Ariani saeva interpretatione componere, dicentes factum esse Dei Verbum; quia scriptum est, inquiunt: Quod factum est in ipso, [Omnes edit. ac mss. nonnulli, vita erat; alii mss. plures potioresque, vita est.] vita est [Ioan. I, 4].
42	Primum intelligant si ad substantiam divinam referant, quod factum est; Manichaeorum se quaestionibus implicari. Obiiciunt enim Manichaei: Si quod in ipso factum est, vita est: est ergo aliquid quod in ipso factum non sit, et mors sit; ut duo impie inducant principia. Sed hoc damnat Ecclesia.
43	Deinde unde possunt docere sic pronuntiasse Evangelistam? [Alexandrinos atque Aegyptios hic indicari cognoscere est ex iis quae S. Doctor Exposit. psalmi XXXVI, num. 35, memorat. Ex his autem duobus locis duas praecipuas legendi huiusce textus rationes fuisse intelligas; alteram quae verbis illis, Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil, absolutum sensum includebat: altera vero qua sensus non nisi sequentibus istis, quod factum est, terminabatur. Sed nec deerant qui sensum perducerent usque ad illa verba, quod factum est in ipso. Hanc distinctionem secuti sunt Gregorius Nyss. lib. I, cont. Eunomium, et Epiphanius in Ancorat., num. 75, ubi primam acerbe notat quasi Spiritui sancto iniuriosam, de qua lib. I, de Spiritu S. forte aliquid erit dicendum. Primam vero Augustinus ita admittit, ut secunda eius pars hoc modo distinguatur: Quod factum est in illo vita erat; alteram autem eiusdem partis subdistinctionem qua virgula post voces, in ipso, apponebatur, absurdam censet. Vide lib. V, de Gen. ad Litt., cap. 14, et tract. I in Ioan. num. 16, sicut et interpretes ad eumdem locum.] Plerique enim docti et fideles sic pronuntiant: Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil quod factum est; alii sic: Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil; denique: Quod factum est, pronuntiant et subiungunt: in ipso, hoc est: Quidquid autem factum, est in ipso. Quid est, In ipso? Apostolus docet dicens: In ipso enim sumus, et vivimus et movemur [Act. XVII, 28].
44	Tamen etiamsi quemadmodum velint, pronuntient, non possunt hic calumniari Deo Verbo, si ad substantiam eius velint referre: Quod factum est; quin calumnientur et Patri Deo, de quo scriptum est: Qui autem facit veritatem, venit ad lucem; ut manifestentur opera eius, quia in Deo sunt facta [Ioan. III, 21]. Ecce hic opera hominis in Deo facta legimus, et ad substantiam tamen divinam referre non possumus: sed aut per ipsum facta cognoscimus, ut est etiam illud Apostolicum, quod omnia per ipsum, et in ipso creata sunt; et ipse est ante omnes, et omnia in ipso constant [Coloss. I, 16]: aut, ut docet praesentis [Ita mss. probatiores: alii vero et omnes edit., lectio testimonii. Rursus autem ubi nos cum mss. omnibus, castitatem, pietatem; edit. omnes e contrario legebant, charitatem, pietatem, etc.] lectionis testimonium, virtutes quibus vitae aeternae fructus acquiritur, in Deo factas aestimare debemus, castitatem, pietatem, religionem, fidem et alia huiusmodi, quae in voluntate Dei facta sunt.
45	Ergo sicut in Dei Patris, ita etiam in Christi voluntate et virtute facta sunt, sicut legimus: Creati in Christo in operibus bonis [Ephes. II, 10]; et in psalmo: Fiat pax in virtute tua [Ps. CXXI, 7]; et alibi: Omnia in sapientia fecisti [Ps. CIII, 24]. In sapientia, inquit, fecisti, non sapientiam fecisti. Nam cum omnia in sapientia facta sint, Christus autem Dei sapientia sit [I Cor. I, 24], non accidens utique, sed subsistens et permanens in aeternum; si facta est sapientia, iam deteriore conditione facta est quam omnia; quia sapientia fieri per se ipsam non potuit. Ergo si factum esse frequenter ad aliquid, non ad naturam refertur, etiam creatum esse ad causam refertur.