EPISTULA CCXCVI.AD CONVENTUM CANTUARIENSEM. SHOW LINKS TO MANUSCRIPTS SHOW APPARATUS
| 1 | Dilectissimis fratribus et amicis charissimis, qui in sancta Cantuariensi Ecclesia congregati sunt, et piam sapiunt unitatem, proscriptorum minimus IOANNES de Saresb., semper coram facie sua feliciter ambulare. |
| 2 | Aequum est, dilectissimi, me de vestris gaudere profectibus, anxiari periculis, damnis et iniuriis compati, et, quantum Christiano licet, si forte, quod absit! immineat exanimari defectu. Lugere siquidem parum est, quod etiam in hostium occasu iustos pie fecisse recolimus, cum charitatis virtus exstincta Spiritus sancti protestetur occasum. Cuius funus non est perfunctoriis lacrymis, non est gemitu, aut dolore momentaneo persequendum; sed vita per poenitentiam et fructum bonorum operum instantius reparanda. |
| 3 | Nec moveat si Spiritum sanctum, qui procul dubio immortalis est et beata vita iustorum, dictum est in aliquibus interire, cum Paulum audieritis dicentem: Spiritum nolite exstinguere, prophetias nolite spernere. Et utinam efficialiter audissetis, quod ut sapiens meminit, non auditores verbi, sed factores iusti sunt apud Deum. |
| 4 | Neque haec in suggillationem omnium vestrum dicta credantur, quia Spiritus sanctus testis est, quod ex charitate potius quam ille solus inspirat qui charitas est, prolata sunt, quam in alicuius iniuriam Christiani. Licet aliquos de numero vestrum pro iniuria Spiritus et fraternae charitatis exterminio iure et merito ne pereant, sed salubriter confundantur, crediderim arguendos. |
| 5 | Evolvat unusquisque et relegat propriae conscientiae librum: in ambiguis, si qua sunt, interpretem quaerat et invocet Spiritum sanctum, qui docet hominem scientiam et absconditam revelat veritatem, ut eo docente sibi fidelius et familiarius innotescat: et, ut arbitror, plane et plene deprehendet quid ab accensa vel incensa, quid a tepida vel remissa, quid ab exstincta vel fugata et perdita sibi provenerit charitate. |
| 6 | Absit tamen ut per blasphemiam, aut obstinationem, aut desperationem, aut impoenitentiam, peccatum irremissibile commiserit quis in vobis! quia, licet in ramis debilitata et confracta sit charitas, spes tamen est quod maneat in radice, et rigata et perfusa coelestis gratiae imbribus possit revirescere, et verae compassionis et iustitiae facere fructus, si cor posuerit anima super vias suas, si poenituerit, si culpam fateatur, si pro facultate satisfaciendo redimat quod commisit. |
| 7 | Sed fortasse dicetis: Tu quis es aut quae est domus patris tui in Israel, ut religiosos arguas viros, praesertim in ecclesiarum Britanniae cardine constitutos? Aut nos quid commisimus unde charitatem probes exstinctam aut remissam? Ego quidem pro me respondeo quod praemisi, quia proscriptorum Christi minimus sum, et, quod ex conscientia loquor, quem zelus domus Dei, ut alterius parcam iudicio vel errori, iam multo tempore fecit exsulare proscriptum: et qui, ut propriam fatear insipientiam, scandala fratrum patienti animo sine scrupulo nequeo tolerare. Annon licet mihi praesertim apostolo docente propriam ustionem deplorare in scandalis? |
| 8 | Non licet coaegrotantes quibus coinfirmor invitare ut pariter curramus ad medicum? Profecto cuilibet discipulo Christi etiam minimo liberum est ipso inspirante dare testimonium veritati: quam quisquis ex Deo est, non modo patienter, sed libenter audit. Audite ergo et vos animo patienti quam ego reputem culpam vestram, quod dispendium charitatis: quod, quaeso, ubi apparuerit, nolite vanis verborum foliis adumbrare, sed opere potius expurgetur et veritate. Sex anni fere evoluti sunt, ex quo pro iustitia proscriptus exsulat Pater vester multis et magnis arctatus angustiis, multis utriusque sexus et cuiusque aetatis coexsulibus Christi, scilicet pauperibus oneratus. |
| 9 | Et quid ei vel coexsulantibus sibi tanto tempore impenderitis, si quid tantum a memoria vestra elapsum esse non arbitror? Ubi interim, quaeso, charitas? ubi amor? ubi affectio filialis? Nam, ut ait per organum suum Spiritus sanctus, probatio dilectionis exhibitio operis est: et eodem constat auctore, amorem non posse otiari. Sed praetenditis publicae potestatis vires, satellitum insidias, et metum iustum, ne locum perderetis et gentem. |
| 10 | Plane magnae sunt, et utinam magnae sint semper in Domino vires regiae potestatis; sed non tantae ut omnes vestras cohiberent impensas, quas ubi saepius fecerint qui poterant quisquis diffiteatur veritas novit, et fortasse etiam ante diem Domini quandoque saltem pro parte revelabitur. Hoc indubitanter dixerim, Christum nunquam puniturum, nec homines culpaturos, si aliquid subtraxissetis necessitati vestrae nedum deliciis, quod possit Christi pauperibus pro iustitia et libertate Ecclesiae exsulantibus erogari, nisi forte quispiam credat Deum in extremo examine glorificaturum illos qui duplicibus induti sunt, et epulantur quotidie splendide. Satanas votivo pietatis affectui satellitum ministerio multas tetendit insidias, sed eas aliquorum fides et diligentia licet paucorum evasit. |
| 11 | Quod vos facilius potuisse coniicio, si quando fuisse attentatum. Utinam pietatem vestram saltem voluisse cuiuscunque operis testimonio convinci potuisset! Superest ut de timore vobis apostolus Christi respondeat, quoniam timor iste non est in charitate. Iudaei ne locum et gentem perderent, Christum, ut recolitis, occiderunt, et eo ipso, quod maxime volebant evitari, de merito amiserunt locum et gentem. Nam fere quoties ex aliqua causa consulto Deus offenditur, res in contrarium voto pergit eventum. |
| 12 | Si tamen illi longo tempore exspectati poenitentiam egissent, potuissent loci et gentis retinuisse primatum, qui illis induratis genti traditus est facienti fructum eius. Vos itaque, dilectissimi, quoniam adhuc tempus est propitiationis et meriti, accelerate ad veniam per dignos poenitentiae fructus, et praeoccupate faciem iudicis in confessione, et satisfactionis diligentia redimite moram, et lapsam erigite charitatem. |
| 13 | Facilis et gloriosa, si vera sunt quae dicuntur apud nos, satisfaciendi et redimendi famam vobis offertur occasio. cum dominus rex, ut aiunt, in iniuriam Ecclesiae vestrae filium suum per manum archiepiscopi Eboracensis aut alterius episcopi velit inungi et consecrari in regem. Prohibet hoc dominus papa mandato iterato, et sunt prohibitoriae eius in regno. |
| 14 | Quas si porrigere cessaverint alii, et ad vos pervenerint, induantur, quaeso, aliqui vestrum virtute ex alto ut eas porrigant, Dei et summi pontificis auctoritate prohibentes, etiam interposita appellatione, si opus fuerit; ne tantum praeiudicium sanctae Cantuariensi Ecclesiae inferatur: praesertim cum is ad quem spectat dominus Cantuar. paratus sit hoc implere. Nihilominus si eas in fraudem Ecclesiae suppresserit aliquis ut ad vos pervenire non valeant, vos tamen de divina misericordia confidentes prohibitionem et appellationem ad propulsandam iniuriam imminentem interponere non differatis, et omnibus Ecclesiae vestrae suffraganeis auctoritate sedis apostolicae praecipere, ut praesentiam suam huic operi subtrahant, et praeiudicio matris suae nulla prorsus ratione communicent. |
| 15 | Quod si vobis tacentibus praesumptum fuerit, cui de caetero poterit persuaderi zelum non periisse, et charitatem non esse exstinctam? sic non est in vobis aliquis qui non faciat pretiosiorem momentaneam vitam, quam salutem Ecclesiae suae et coronam iustitiae. Non enim nunc a vobis vestra quaeruntur, sed ut vos doceatis esse Dei cultores et Ecclesiae filios. |
| 16 | Hac virtute procedentes redimetis offensas, et tam perspicua charitas multitudinem quae praecesserunt operiet peccatorum. Eis tamen qui inspirante Christo armaturam zeli assumpserint, induti pro thorace iustitiam, et pro galea iudicium certum, dux et custos aderit fidelis Deus, qui eos super vires tentari non patietur; sed ea quae nunc videntur imminere pericula in veram pacem, plenam securitatem et perpetuam gloriam commutabit. |
| 17 | Nam dominus rex, quidquid loquantur homines, si se meminerit esse christum Domini, et pro debito officii, pro generis nobilitate, pro clarissimi virtute animi, non modo iusta petentibus non irrogabit iniuriam, sed alios ne irrogent cohibebit. Scit enim quia regis honor iudicium diligit. Videor mihi videre plures in vobis qui praeclari huius meriti coronam affectent, et dicant singuli cum propheta in auribus Ecclesiae: Ecce ego, mitte me, conantes caeteris praeripere titulum quo fama redimetur universitatis, et privilegium Ecclesiae stabili vigore perpetuabitur. |