monumenta.ch > Ordericus Vitalis > Ordericus Vitalis, Historia ecclesiastica, p3, p4, XVII. Mirificus casus cuiusdam presbyteri episcopatus Lexoviensis.
Ordericus Vitalis, Historia ecclesiastica, LIBER OCTAVUS., , XVI. Oximensium conflictus et clades. - Guillelmus in Normanniam venit et cum Roberto duce pacem facit. <<< >>> XVIII. Pactiones inter Guillelmum regem et Robertum ducem initae. - Episcopatus Lexoviensis negotia. - Rogerus abbas Uticensis.
XVII. Mirificus casus cuiusdam presbyteri episcopatus Lexoviensis.
1 Quid episcopatu Lexoviensi, in capite Ianuarii, contigerit cuidam presbytero, praetereundum non aestimo, nec comprimendum silentio. 2 In villa, quae Bonavallis dicitur, Gualchelmus sacerdos erat, qui ecclesiae Sancti Albini Andegavensis, ex monacho episcopi et confessoris, deserviebat. 3 Hic anno Dominicae Incarnationis 1091 in capite Ianuarii accersitus, ut ratio exigit, quemdam aegrotum in ultimis parochiae suae terminis noctu visitavit. 4 Unde dum solus rediret, et longe ab hominum habitatione remotus iret, ingentem strepitum velut maximi exercitus coepit audire, et familiam Rodberti Belesmensis putavit esse, quae festinaret Curceium obsidere. 5 Luna quippe octava in signo arietis tunc clare micabat, et gradientibus iter demonstrabat. 6 Praefatus presbyter erat iuvenis, audax et fortis, corpore magnus et agilis. 7 Audito itaque tumultu properantium, timuit et plurima secum tractare coepit an fugeret, ne a vilibus parasitis invaderetur, et inhoneste spoliaretur; aut validam manum pro defensione sui erigeret, si ab aliquo impeteretur. 8 Tandem quatuor mespileas arbores in agro, procul a calle, prospexit, ad quas latitandi causa, donec equitatus pertransiret, cito divertere voluit. 9 Verum quidam enormis staturae, ferens ingentem maxucam, presbyterum properantem praevenit, et super caput eius levato vecte dixit: « Sta, nec progrediaris ultra. 10 » Mox presbyter diriguit, et baculo quem baiulabat appodiatus, immobilis stetit. 11 Arduus vero vectifer iuxta eum stabat, et nihil ei nocens praetereuntem exercitum exspectabat. 12 Ecce ingens turba peditum pertransibat, et pecudes ac vestes, multimodamque supellectilem, et diversa utensilia, quae praedones asportare solent, super colla scapulasque suas ferebat. 13 Omnes nimirum lamentabantur, seseque ut festinarent cohortabantur. 14 Multos etiam vicinorum suorum, qui nuper obierant, presbyter ibidem recognovit, et moerentes pro magnis suppliciis, quibus ob facinora sua torquebantur, audivit. 15 Deinde turma vespilionum secuta est, cui praefatus gigas repente associatus est. 16 Feretra fere quinquaginta ferebantur, et unumquodque a duobus baiulis ferebatur. 17 Porro super feretra homines parvi velut nani sedebant, sed magna capita ceu dolia habebant. 18 Ingens etiam truncus a duobus Aethiopibus portabatur, et super truncum quidam misellus, dire ligatus, cruciabatur, et inter angores diros ululatus emittens, vociferabatur. 19 Teterrimus enim daemon, qui super eumdem truncum sedebat, igneis calcaribus in lumbis et tergo sanguinolentum importune stimulabat. 20 Hunc profecto Galchelmus interfectorem Stephani presbyteri recognovit, et intolerabiliter cruciari pro innocentis sanguine vidit, quem ante biennium idem effudit, et tanti non peracta poenitentia piaculi obierat. 21 Deinde cohors mulierum secuta est, cuius multitudo innumerabilis presbytero visa est. 22 Femineo more equitabant, et in muliebribus sellis sedebant, in quibus clavi ardentes fixi erant. 23 Frequenter eas ventus spatio quasi cubiti unius sublevabat, et mox super sudes relabi sinebat. 24 Illae autem candentibus clavis in natibus vulnerabantur, et punctionibus ac adustione horribiliter tortae, « vae! vae! » vociferabantur, et flagitia, pro quibus sic poenas luebant, palam fatebantur. 25 Sic nimirum pro illecebris et delectationibus obscenis, quibus inter mortales immoderate fruebantur, nunc ignes et fetores, et alia plura quam referri possint supplicia dire patiuntur, et eiulantes miserabili voce poenas suas fatentur. 26 In hoc agmine praefatus sacerdos quasdam nobiles feminas recognovit, et multarum, quae vitales adhuc carpebant auras, mannos et mulas cum sambucis mulieribus prospexit. 27 Stans presbyter talibus visis contremuit, et multa secum revolvere coepit. 28 Non multo post, numerosum agmen clericorum et monachorum, iudices atque rectores eorum, episcopos et abbates cum pastoralibus cambutis advertit. 29 Clerici et episcopi nigris cappis induti erant. 30 Monachi quoque et abbates nigris nihilominus cucullis amicti erant. 31 Gemebant et plangebant, et nonnulli Galchelmum vocitabant, ac pro pristina familiaritate ut pro se oraret, postulabant. 32 Multos nimirum magnae aestimationis ibi presbyter se vidisse retulit, quos humana opinio sanctis in coelo iam coniunctos astruit. 33 Hugonem nempe vidit, Lexoviensem praesulem, et abbates praecipuos, Mainerum Uticensem, atque Gerbertum Fontinellensem, aliosque multos, quos nominatim nequeo recolere, neque scripto nitor indere. 34 Humanus plerumque fallitur intuitus, sed Dei medullitus prospicit oculus. 35 Homo enim videt in facie, Deus autem in corde. 36 In regno aeternae beatitudinis perpetua claritas omnia irradiat, ibique perfecta sanctitas, omne delectamentum adepta, in filiis regni exsultat. 37 Ibi nihil inordinate agitur, nihil inquinatum illuc intromittitur. 38 Nihil sordidum, honestatique contrarium, illic reperitur. 39 Unde quidquid inconveniens faex carnalis commisit, purgatorio igne decoquitur, variisque purgationibus, prout aeternus censor disponit, emundatur. 40 Et sicut vas excocta rubigine mundum, et diligenter undique politum, in thesaurum reconditur, sic anima omnium vitiorum a contagione mundata, paradisum introducitur, ibique omni felicitate pollens, sine metu et cura laetatur. 41 Terribilibus visis presbyter admodum trepidabat, baculoque innixus, terribiliora exspectabat. 42 Ecce ingens exercitus militum sequebatur, et nullus color, [sed] nigredo et scintillans ignis in eis videbatur. 43 Maximis omnes equis insidebant, et omnibus armis armati, velut ad bellum festinabant, et nigerrima vexilla gestabant. 44 Ibi Richardus et Balduinus, filii Gisleberti comitis, qui nuper obierant, visi fuere; et alii multi, quos non possum enumerare. 45 Inter reliquos Landricus de Orbecco, qui eodem anno peremptus fuerat, presbyterum alloqui coepit, eique legationes suas horribiliter vociferando intimavit, ac ut mandata sua uxori suae referret, summopere rogavit. 46 Subsequentes autem turmae, et quae praecedebant, verba eius interrumpendo impediebant, presbyteroque dicebant: « Noli credere Landrico, quia mendax est. 47 » Hic Orbecci vicecomes et causidicus fuerat, et ultra natales suos ingenio et probitate admodum excreverat. 48 In negotiis et placitis ad libitum iudicabat, et pro acceptione munerum iudicia pervertebat, magisque cupiditati et falsitati quam rectitudini serviebat. 49 Unde merito in suppliciis turpiter devotatus est, et a complicibus suis mendax manifeste appellatus est. 50 In hoc examine nullus ei adulabatur, nec ingeniosa loquacitate sua ei aliquis precabatur. 51 Verum, quia dum poterat aures suas ad clamores pauperis obturare solitus est, nunc autem in tormentis, ut exsecrabilis, auditu indignus omnino iudicatus est. 52 Gualchelmus autem, postquam multorum militum ingens cohors pertransiit, intra semetipsum sic cogitare coepit: « Haec sine dubio familia Herlechimi est. 53 A multis eam olim visam audivi; sed incredulus relationes derisi, quia certa indicia nunquam de talibus vidi. 54 Nunc vero manes mortuorum veraciter video; sed nemo mihi credet, cum visa retulero, nisi certum specimen terrigenis exhibuero. 55 De vacuis ergo equis, qui sequuntur agmen, unum apprehendam, confestim ascendam, domum ducam, et, ad fidem obtinendam, vicinis ostendam. 56 » Mox nigerrimi cornipedis habenas apprehendit; sed ille fortiter se de manu rapientis excussit, aligeroque cursu per agmen Aethiopum abiit. 57 Presbyter autem voti compotem se non esse doluit. 58 Erat enim aetate iuvenis, animo audax et levis, corpore vero velox et fortis. 59 In media igitur strata paratus constitit, et venienti paratissimo cornipedi obvians manum extendit. 60 Ille autem substitit ad suscipiendum presbyterum, et exhalans de naribus suis proiecit nebulam ingentem veluti longissimam quercum. 61 Tunc sacerdos sinistrum pedem in teripedem misit, manumque arreptis loris clitellae imposuit, subitoque nimium calorem velut ignem ardentem sub pede sensit, et incredibile frigus per manum, quae lora tenebat, eius praecordia penetravit. 62 Dum talia fiunt, quatuor horrendi equites adveniunt, et terribiliter vociferantes, dicunt: « Cur equos nostros invadis? Nobiscum venies. 63 Nemo nostrum laesit te, cum tu nostra coepisti rapere. 64 » At ille, nimium territus, caballum dimisit, tribusque militibus eum prendere volentibus, quartus dixit: « Sinite illum, et permittite loqui mecum, quia coniugi meae filiisque meis mea mittam mandata per illum. 65 » Deinde nimium paventi presbytero dixit: « Audi me, quaeso, et uxori meae refer quae mando. 66 » Presbyter respondit: « Quis sis nescio, et uxorem tuam non cognosco. 67 » Miles dixit: « Ego sum Guillelmus de Glotis, filius Baronis, qui famosus fui quondam dapifer Guillelmi Bretoliensis, et patris eius Guillelmi, Herfordensis comitis. 68 Praeiudiciis et rapinis inter mortales anhelavi, multisque facinoribus plus quam referri potest, peccavi. 69 Caeterum super omnia me cruciat usura. 70 Nam indigenti cuidam pecuniam meam erogavi, et quoddam molendinum eius pro pignore recepi, ipsoque censum reddere non valente, tota vita mea pignus retinui, et legitimo haerede exhaeredato, haeredibus meis reliqui. 71 Ecce candens ferrum molendini gesto in ore, quod sine dubio mihi videtur ad ferendum gravius Rothomagensi arce. 72 Dic ergo Beatrici uxori meae, et Rogerio filio meo, ut mihi subveniant, et vadimonium unde multo plus receperunt quam dedi, velociter haeredi restituant. 73 » Presbyter respondit: « Guillelmus de Glotis iamdudum mortuus est, et huiusmodi legatio nulli fidelium acceptabilis est. 74 Nescio quis es, nec qui tui sunt haeredes. 75 Si Rogerio de Glotis, vel fratribus eius, aut matri eorum praesumpsero talia enarrare, ut amentem deridebunt me. 76 » Porro Guillelmus obnixe insistens rogabat, et plurima notissimaque signa diligenter inculcabat. 77 Presbyter autem intelligens ea quae audiebat, omnia tamen se scire dissimulabat. 78 Tandem multa prece victus, acquievit, et iterum ut rogatus fuerat se facturum promisit. 79 Tunc Guillelmus cuncta recapitulavit, et longa confabulatione multa eidem replicavit. 80 Interea sacerdos coepit secum tractare quod non auderet exsecrabilia biothanati mandata cuilibet annuntiare. 81 « Non decet, inquit, talia promulgare. 82 Nullatenus quae iniungis cuilibet referam. 83 » Mox ille furibundus manum extendit, et presbyterum per fauces apprehendit, secumque, per terram trahens, minare coepit. 84 Captivus autem manum, qua tenebatur, ardentem velut ignem persensit, et in tali angustia repente exclamavit: « Sancta Maria, gloriosa mater Christi, adiuva me! » Protinus, ad invocationem piissimae genitricis, filii Domini auxilium praesto adfuit, quale Omnipotentis ordinatio disposuit. 85 Nam quidam miles, ensem dextra ferens, supervenit, gladiumque suum, quasi ferire vellet, vibrans, dixit: « Cur fratrem meum interficitis, maledicti? Sinite illum, et abite. 86 » Mox illi avolarunt, Aethiopicamque phalangem prosecuti sunt. 87 Abeuntibus cunctis, miles in via cum Gualchelmo demoratur, et ab eo sciscitatur: « Cognoscisne me? » Presbyter respondit: « Non. » Miles dixit: « Ego sum Rodbertus, filius Rodulfi, cognomento Blondi, et sum frater tuus. 88 » Cumque presbyter pro tam insperata re vehementer admiraretur, nimiumque pro his quae viderat, ut dictum est, vel senserat, angeretur, miles ei de pueritia utriusque multa coepit recensere, et notissima signa recitare. 89 Sacerdos autem audita optime recolebat, sed ore confiteri non ausus, omnia denegabat. 90 Tandem praefatus eques ait: « Miror duritiam et hebetudinem tuam. 91 Ego te post mortem utriusque parentis nutrivi, et super omnes mortales dilexi. 92 Ego te ad scholas in Galliam direxi, et vestes nummosque tibi copiose porrexi, aliisque multis modis tibi prodesse satis elaboravi. 93 Nunc horum immemor efficeris, meque tantummodo recognoscere dedignaris! » Tunc presbyter, veridicis faminibus ubertim prolatis, convictus est allegationibus certis, palamque cum lacrymis fassus est affamina fratris. 94 Tunc miles dixit ei: « Merito debuisses mori, nostrarumque particeps poenarum nunc nobiscum trahi, quia res nostras nefaria temeritate invasisti. 95 Hoc nullus alius inchoare ausus fuit. 96 Sed missa, quam hodie cantasti, ne perires te salvavit. 97 Mihi quoque nunc permissum est tibi apparere, meumque miserum esse tibi manifestare. 98 Postquam in Normannia tecum locutus fui, a te salutatus in Angliam perrexi, ibique finem vitae iussu Creatoris accepi, et pro peccatis, quibus nimis oneratus eram, immania supplicia pertuli. 99 Arma quae ferimus, ignea sunt, et nos fetore teterrimo inficiunt, ingentique ponderositate nimis opprimunt, et ardore inexstinguibili comburunt. 100 Hactenus itaque huiuscemodi poenis inenarrabiliter cruciatus sum. 101 Sed quando in Anglia ordinatus fuisti, et primam missam pro fidelibus defunctis cantasti, Radulfus pater tuus suppliciis ereptus est, et scutum meum, quo vehementer angebar, elapsum est. 102 Ensem hunc, ut vides, fero. 103 Sed in anno relaxationem ab hoc onere fiducialiter exspecto. 104 » Dum miles haec et alia huiusmodi diceret, et diligenter ad eum presbyter intenderet, quasi strumam sanguinis instar humani capitis ad eius talos circa calcaria vidit, stupensque sic interrogavit; « Unde tanta coagulatio cruoris imminet calcaneis tuis? » At ille respondit: « Non est sanguis, sed ignis; et maioris mihi videtur esse ponderis, quam si ferrem super me Montem Sancti Michaelis. 105 Et quia pretiosis et acutis utebar calcaribus, ut festinarem ad effundendum sanguinem, iure sarcinam in talis baiulo enormem; qua intolerabiliter gravatus, nulli hominum exprimere valeo poenae quantitatem. 106 Haec indesinenter meditari mortales deberent, et timere, imo cavere, ne pro reatibus suis tam dira luerent. 107 Plura mihi non licet tecum, frater, fari, quia miserabile agmen festinanter cogor prosequi. 108 Obsecro, memento mei, precibusque piis et eleemosynis succurre mihi. 109 Nam a Pascha Florum usque ad unum annum spero salvari, et clementia Creatoris ab omnibus tormentis liberari. 110 Tu vero sollicitus esto de te, vitamque tuam prudenter corrige, quae pluribus vitiis sordescit, scitoque quod diuturna non erit. 111 Ad praesens sile. 112 Res, quas nunc ex insperato vidisti et audisti, silentio comprime, et usque ad tres dies nemini praesumas enarrare. 113 » His dictis, miles festinus abscessit. 114 Presbyter autem tota septimana graviter aegrotavit. 115 Deinde postquam invalescere coepit, Lexovium adiit, Gisleberto episcopo cuncta ex ordine recitavit et ab eo medicamenta sibimet necessaria impetravit. 116 Postmodum fere XV annis vegetus vixit, et haec quae scripto tradidi, aliaque plurima, quae oblivione abolita sunt, ab ore ipsius audivi, et faciem eius horrendi militis tactu laesam prospexi. 117 Haec ad aedificationem legentium scripsi, ut in bonis consolidentur iusti, et a malis resipiscant perversi. 118 Amodo incoeptam repeto materiam.
Ordericus Vitalis, Historia ecclesiastica, LIBER OCTAVUS., , XVI. Oximensium conflictus et clades. - Guillelmus in Normanniam venit et cum Roberto duce pacem facit. <<< >>> XVIII. Pactiones inter Guillelmum regem et Robertum ducem initae. - Episcopatus Lexoviensis negotia. - Rogerus abbas Uticensis.
monumenta.ch > Ordericus Vitalis > Ordericus Vitalis, Historia ecclesiastica, p3, p4, XVII. Mirificus casus cuiusdam presbyteri episcopatus Lexoviensis.